بازداشت تحقیرآمیز روزنامه‌نگاران روس در باکو، و دستگیری‌های متقابل اتباع دو کشور، صحنه‌هایی از قدرت‌نمایی متقابل و بازی رسانه‌ای بودند که همزمان با سکوت مقامات عالی‌رتبه، در فضای مجازی تحلیل و تفسیر شدند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
تحلیل‌گران می‌گویند هر دو دولت، از این بحران به‌عنوان ابزاری برای نمایش اقتدار در داخل کشور استفاده می‌کنند. به‌ویژه الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، در پی آن است تا کشورش را به‌عنوان یک قدرت میانه‌رو در منطقه معرفی کند که دیگر حاضر نیست در سایه روسیه حرکت کند.
روسیه منزوی و بدون کنترل؟
اختلافات به حوزه‌های شخصی نیز کشیده شده است. رسانه‌های نزدیک به کرملین فرزند علی‌اف را به فرار مالیاتی در مسکو متهم کرده‌اند و این در حالی است که در گذشته نیز روسیه در حادثه شلیک به یک هواپیمای مسافربری آذربایجانی در نزدیکی گروزنی، نتوانست پاسخ قانع‌کننده‌ای به باکو بدهد.
بیشتر بخوانید: علی‌اف: روسیه باید مسئولیت سرنگونی هواپیما را بپذیرد
از سوی دیگر، نقش سنتی روسیه به‌عنوان نیروی میانجی در مناقشه دیرینه قره‌باغ نیز زیر سؤال رفته است. پروژه ایجاد مسیر ارتباطی میان خاک اصلی آذربایجان و منطقه نخجوان از طریق جنوب ارمنستان، به‌جای آن‌که با حضور نیروهای مرزی روسیه انجام شود، حالا در حال بررسی با مشارکت طرف‌های ثالث است؛ از جمله شرکت‌های خصوصی اروپایی یا حتی یک شرکت آمریکایی با حمایت دولت ترامپ.
نقش آمریکا و بازتعریف معادلات قدرت
در شرایطی که اتحادیه اروپا و آلمان میزبان مذاکرات میان ایروان و باکو هستند، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که مذاکره‌کننده ارشد ترامپ، استیو ویتکاف، اخیراً در باکو توقف داشته و امکان واگذاری کنترل مسیر نخجوان به یک شرکت آمریکایی را بررسی کرده است. چنین طرحی در صورت اجرا، می‌تواند جایگاه تاریخی روسیه در قفقاز جنوبی را برای نخستین‌بار تضعیف کند.
با این حال، حضور بازیگران غربی در چنین طرح‌هایی، بدون در نظر گرفتن حساسیت‌های ایران به‌عنوان همسایه جنوبی، بعید به نظر می‌رسد. مگر آن‌که فشارهای بین‌المللی سنگینی بر تهران وارد شود و در آن صورت، تحولی در ابعاد تاریخی در راه خواهد بود.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
روسیه پس از حمله به اوکراین با فشارهای سنگین اقتصادی و نظامی روبه‌رو شده و حالا در حیاط خلوت سنتی‌اش نیز در حال از دست دادن متحدان و نقش خود است. اگر آذربایجان و ارمنستان بتوانند با میانجی‌گری طرف‌های غربی به توافقی پایدار دست یابند که روسیه در آن نقشی نداشته باشد، مسکو در قفقاز جنوبی، برای نخستین‌بار از قرن نوزدهم، موقعیت ممتاز خود را از دست خواهد داد.
