۷۵ سالگی پائولو کوئیلو؛ نویسنده عارف‌مسلک نام آشنا در ایران

نویسنده برزیلی در سرتاسر جهان، از جمله در ایران خوانندگان و هواداران بسیاری دارد اما منتقدان چندان جدی‌اش نمی‌گیرند. آرش حجازی ناشر رسمی آثار پائلو کوئیلو به زبان فارسی از شاهدان جان باختن ندا آقاسلطان در سال ۸۸ بود.پائولو کوئیلو زمانی گفته بود نوشتن یک کتاب یکی از کارها در این جهان است که در تنهایی و عزلت انجام می‌شود؛ او که ۲۴ اوت ۲۰۲۲ هفتاد و پنج ساله شد تا کنون بیش از ۳۰ بار این تجربه کار در عزلت را از سر گذرانده است.

نویسنده مشهور برزیلی در مورد آثاری که خلق کرده می‌گوید هر دو سال یک‌بار جلوی کامپیوترم می‌نشینم و می‌گذارم نگاهم بر فراز دریای ناشناخته روحم پرسه زند.

شاید همین توصیف یکی از کلیدهای آشنایی با جهان نویسنده و آثارش باشد؛ کشف و شهود زوایای پنهان جهان درون و پیوند و ارتباط آن با دنیای بیرون و کائنات.

او می‌گوید وقتی نگاهش بر فراز دریای ناشناخته روحش پرسه می‌زند اینجا و آنجا به جزیره‌هایی برمی‌خورد که به ایده‌هایی مبدل می‌شوند که آماده کشف شدن هستند.

کوئیلو می‌گوید در چنین حالتی و وقتی “نشانه خاصی از کائنات” دریافت می‌کند می‌داند که وقت نوشتن فرارسیده و کار را شروع می‌کند.

تاثیر آموزه‌های مذهبی و نگرش‌های عرفانی

آثار پائولو کوئیلو که رنگ و بویی عرفانی دارند خوانندگان بسیاری را جلب می‌کنند و آنها که شیفته نوشته‌ها و جهان برساخته او هستند تا سرحد پرستش به آنها عشق می‌ورزند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

کوئیلو از هیپی‌های دهه ۱۹۶۰ است و مانند بسیاری از آن‌ها گریزان از زندگی جوامع پیشرفته ضابطه‌مند و غرق مکاشفه و تامل در عوالم درونی. او نیز مانند بسیاری از جوانان همان دوران سرخورده از وضعیت موجود گریزگاه خود را در فرهنگ‌ها و نگرش‌های عرفانی گوناگون می‌جست.

برخی منتقدان معتقدند جهان بینی کوئیلو از فلسفه‌ای متاثر از آموزه‌های مکتب عیسوی‌های ‌سن‌ایگناسیو نشات گرفته و در آثارش تبلور دارد.

این مکتب به تشابه و هم‌ذاتی موجودات زنده و کائنات اعتقاد دارد و انسان را جزئی از کهکشان لاینتناهی می‌داند که روح آنها را به حرکت و کنش درمی‌آورد.

کوئلیو از هفت سالگی به مدت پنج سال مشغول یا مجبور به فراگیری آموزه‌های سخت ‌و خشک ‌مذهبی ‌‌در مدرسه‌ عیسوی‌های ‌سن‌ایگناسیو در ریودوژانیرو بوده است.

درون‌مایه آثار این نویسنده که با جلوه‌هایی از تجربه‌های شخصی او در هم آمیخته، برآمد سرکشی به مکان‌ها و فرهنگ‌های گوناگون و کشف و بازشکافی تجربه‌هایی است که تحولات راهگشای درونی و عرفانی ویژگی مشخص آنهاست.

خوانندگان آثار نویسنده مشهور برزیلی در جهان کم نیستند اما اغلب آنها خوانندگان حرفه‌ای “ادبیات فاخر و پیشرو” به شمار نمی‌روند.

“انتقادهای مخرب” از نویسنده “عامه‌پسند”

ظاهرا بر همین اساس بسیاری از منتقدان پائولو کوئیلو را نویسنده‌ای “عامه پسند” می‌دانند و برای ارزش ادبی آثارش جایگاه والایی قائل نیستند.

این مسئله‌ای است که کوئیلو از سال‌ها پیش با آن آشناست و گاهی به شدت به آن واکنش نشان می‌دهد. او زمانی گفته بود “انتقادهای مخرب” منتقدان ادبی حاصل “نفرت شدیدی” است که با موفقیت‌های او و فراتر رفتن تیراژ کتاب‌هایش از مرز صدهزار نسخه آشکارتر و شدیدتر شده است.

اکنون بسیاری از آثار این نویسنده برزیلی در صدر پرفروش‌های بازار کتاب جهان قرار می‌گیرند و در ۱۷۰ کشور جهان خواننده دارند.

آژانس خبری کاتولیکی آلمان در گزارشی به مناسب سالروز تولد کوئیلو می‌گوید تا کنون ۲۲۵ میلیون نسخه از کتاب‌های او به فروش رفته است. در وب‌سایت رسمی این نویسنده صحبت از ۳۲۰ میلیون نسخه کتاب فروخته شده است.

ایران یکی از کشورهایی است که اغلب آثار این نویسنده در آن ترجمه، منتشر و بارها تجدید چاپ شده‌اند. آرش حجازی، مدیر انتشارات کاروان، مترجم بسیاری از کتاب‌های نویسنده برزیلی به فارسی و ناشر رسمی آثار او در ایران است.

سفر به ایران با استقبال مقام‌های دولتی

پائولو کوئیلو خرداد سال ۱۳۷۹ در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی به دعوت مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انتشارات کاروان همراه همسرش به ایران سفر کرد و با خودروی تشریفات ریاست جمهوری از فرودگاه به هتل منتقل شد.

روز دوم سفر نویسنده برزیلی و همسرش به ایران مصادف با مراسم اربعین بود و آنها ابتدا به بازدید از برخی زیارتگاه‌ها و مراسم مذهبی پرداختند و شامگاه همان روز میهمان مراسم عزاداری محرم در خانه یکی از همکاران مرکز گفت‌وگوی تمدن‌ها شدند.

برخی رسانه‌های ایران در گزارش این سفر نوشته‌اند کوئیلو در برخی مراسم عزاداری گریسته و به شدت “تحت تأثیر فضای روحانی حاکم بر جامعه ایران” قرار گرفته است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

علاقه و توجه پائولو کوئیلو به فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف سابقه‌دار است و او به همین دلیل سفیر صلح سازمان ملل در موضوع گفت‌وگوی بین‌فرهنگی و مشاور ویژه یونسکو در امور “گفت‌وگوی بین فرهنگی و همگرایی معنوی” است.

نویسنده محبوب، مترجم مغضوب

حدود یک دهه پس از سفر نویسنده برزیلی و همسرش به ایران که با استقبال و خشنودی آنها و میزبانان دولتی همراه بود، سرنوشت دیگری در انتظار مترجم و ناشر ایرانی آثار کوئیلو بود.

در جریان اعتراض‌ها به نتایج اعلام شده انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ آرش حجازی به صورت اتفاقی نزدیک ندا آقاسلطان که به شلیک گلوله درگذشت قرار داشت.

نویسنده برزیلی در وبلاگ خود تائید کرده که حجازی که پزشک هم هست تلاش کرده جان ندا آقاسلطان را نجات دهد. همین حضور اتفاقی در این صحنه و افشای جزئیات ماجرا باعث شد آرش حجازی تحت تعقیب قرار گیرد و از ایران خارج شود.

آرش حجازی خودش چهار رمان نوشته و دست‌کم ۱۷ اثر پائولو کوئیلو را به فارسی ترجمه و منتشر کرده است.