رویترز در ادامه گزارش خود نوشته است که ایران و روسیه هر دو زیر تحریم‌های سنگین غرب قرار دارند و مبادلات جدید میان آنها همکاری‌اشان را بیش از پیش افزایش خواهد داد.
صدور نفت و گازوئیل به ایران برای روسیه مفری برای شکستن تحریم‌هایی است که غرب در پی شروع جنگ اوکراین علیه صادرات نفت و گاز این کشور اعمال کرده است. این تحریم‌ها به تغییرات اساسی در بازارهای انرژی دنیا منجر و مسکو مجبور شد به دنبال مشتری‌های تازه در سطح بین‌المللی بگردد.
صادرات نفت و گازوئیل با راه آهن
۱۴ سال پیش هم ایران در پی افزایش مصرف بنزین به واردات این حامل سوخت از روسیه مبادرت کرد که بعدتر در چارچوب تحریم‌های سازمان ملل علیه برنامه اتمی ایران به حال تعلیق درآمد.
بحث سواپ نفتی اخیر میان روسیه و ایران در پاییز گذشته از سوی الکساندر نوواک، معاون نخست‌وزیر روسیه مطرح شد. گزارش رویترز اما می‌گوید که این سواپ از آغاز سال جاری میلادی جنبه عملی به خود گرفته است. بنا بر این گزارش، روسیه در ماه‌های فوریه و مارس با استفاده از واگن‌های راه‌آهن ۳۰ هزار تن بنزین و گازوئیل را با قطار از مسیر قزاقستان و ترکمنستان به ایران رسانده است.
به نظر می‌رسد که ایران در برابر، سوخت موشک و پهپاد به روسیه تحویل می‌دهد، سلاح‌هایی که در جنگ اوکراین کاربرد دارند و بیش از پیش ایران را در عرصه بین‌المللی آماج انتقاد و تحریم قرار داده‌اند.
ایران گرچه خود تولیدکننده عمده نفت و بنزین است و پالایشگاه‌های متعددی دارد، ولی در ایام اخیر از پس افزایش تقاضا برای بنزین، به خصوص در مناطق شمالی کشور برنمی‌آید.
طبق اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، میانگین مصرف روزانه بنزین موتور در سیزده روز ابتدایی سال ۱۴۰۲ (یکم تا سیزدهم فروردین‌ماه)، ۱۱۳ میلیون و ۹۰۰ هزار لیتر بوده است که این مقدار در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۵.۶ درصد رشد یافته است.
ایرنا، در گزارشی که روز ۲۲ فروردین منتشر کرده، می‌نویسد که در روز ۲۹ اسفندماه ۱۴۰۱ آخرین روز سال گذشته، بیش از ۱۴۴ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف شد که رکوردی بی‌سابقه در مقدار مصرف بنزین کل کشور به‌شمار می‌آید.
همین گزارش می‌گوید آمارها حکایت از آن دارند که “در سه دهه اخیر رشد مصرف بنزین به طور متوسط سالانه حدود ۶ درصد بوده و بخش بزرگی از تولید بنزین ناشی از طرح‌های توسعه پالایشگاه‌ها و احداث پالایشگاه‌های جدید، به مصرف داخلی رسیده است”.
این گزارش می‌افزاید: «با توجه به اینکه احداث پالایشگاه جدیدتر و واردات بنزین به دلیل تحریم‌ها و منابع مالی مورد نیاز، برای تأمین نیاز رو به رشد بنزین سالهای آینده، با دشواری‌هایی همراه است، ادامه روند رو به رشد مصرف بنزین می‌تواند کشور را دچار بحرانی بزرگ کند و لازم است برای مدیریت مصرف بنزین چاره‌جویی شود.»
واردات بنزین نماد معضلات درهم‌پیچیده داخلی و خارجی
ارتقای فرهنگ مصرف، بهینه‌سازی مصرف از طریق ملزم‌کردن کارخانه‌های خودروسازی به ساخت موتورهای کم‌مصرف یا توسعه بیشتر موتورهای متکی به انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله راهکارهای مقابله با افزایش سرسام‌آور بنزین در ایران تلقی می‌شوند که جمهوری اسلامی در تمامی سه دهه گذشته در آنها ناموفق بوده است.
قیمت نازل سوخت در ایران که تقریبا در کل منطقه پایین‌ترین است نیز، هم مصرف بی‌رویه آن را دامن می‌زند و هم محملی برای قاچاق سوخت به کشورهای همسایه است. با توجه به وضعیت بد اقتصادی در ایران، ناشی از تحریم‌ها و فساد و سوءمدیریت، و سطح نازل درآمدها، افزایش قیمت حامل‌های انرژی نیز با تبعات و التهابات سیاسی همراه است که جمهوری اسلامی با توجه به تجربه اعتراضات گسترده در دی ماه ۱۳۹۸ درمقابله با افزایش قیمت بنزین، به سادگی جرئت اجرای دوباره آن را ندارد.
به این ترتیب ناتوانی حکومت درسامان‌دادن به مصرف سوخت‌هایی مانند بنزین عملا واردات آن را بیش از پیش ضروری کرده است و به نوشته ایرنا احتمالا روندی افزایشی خواهد داشت.
در چنین شرایطی وابسته‌شدن به بنزین و گازوئیل روسیه و مشارکتی که از این طریق تهران در کنار صدور تسلیحات به این کشور، در تداوم و تامین جنگ با اوکراین بازی می‌کند، جنبه دیگری از پیچیدگی‌‌ها و معضلاتی است که به عقیده منتقدان سیاست‌های داخلی و خارجی جمهوری اسلامی پدید آورده است.
