بحران زیست محیطی خوزستان؛ آتش زیر خاکستر است



منابع آب خوزستان نه به دست کارشناسان آب و برق که به دست کارشناسان در تهران و بی‌خبر از موقعیت، جغرافیا، اقلیم و وضعیت اجتماعی و مشکلات امنیتی استان خوزستان تصمیم‌گیری می‌شود که براساس فهم سیاسی تصمیم می‌گیرند. از الان به بعد چه وضعی در خوزستان داریم؟ 20 روز یا یک ماه آینده را باید چطور پیش‌بینی کنیم؟ برداشت آب کاهش می‌یابد و کشت پاییزه رخ نمی‌دهد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه فرهیختگان، ماجرای ما (به‌مثابه رسانه) و خوزستان (به‌مثابه سوژه) ماجرایی تمام‌ناشدنی است. ماجرایی که هر روز پروارتر عمیق‌تر شده و هرروز غیرقابل‌حل‌تر به نظر می‌رسد. اگر صفحه‌های کاغذی روزنامه امکان جست‌وجو داشت یا سایت روزنامه مرتب‌تر و بهتر بود، کلیدواژه خوزستان را جست‌وجو می‌کردید، حتما پرتکرارترین و پرپرداخت‌ترین کلمه و سوژه خوزستان بود و شبکه مسائلی که این استان سال‌هاست از آنها رنج می‌برد. ما می‌نویسیم ولی تغییری که باید، اتفاق نمی‌افتد.

یک روز از بحران گرد و خاک و نفس‌های به شماره افتاده مردم آنجا می‌نویسیم، یک روز از بی‌آبی و خشکی کارون و مارون و جراحی و کرخه و دز، یک روز از سیلاب مهارنشده و خانه‌های در آب رفته و روز دیگر از فاضلاب بالازده و زندگی‌هایی که…. بیکاری کارگران و به زمین گرم خوردن شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ و نخل‌های بی‌سر و کشاورزی از بین رفته هم که جای خود، گفتنش تکرار مکررات است. با این اوصاف، مثل تمام دفعات قبل که شرح وضع موجود بود به‌علاوه راهکار، این‌بار هم این مسیر را رفتیم و البته با کمک و گفت‌وگو با یک دغدغه‌مند محلی، این شبکه مسائل و مصائب را بازخوانی و راهکارهایی برای رفع آنها ارائه کردیم. خصوصا در حوزه محیط‌زیست و منابع آبی استان که بزرگ‌ترین تهدید حال حاضر برای خوزستان محسوب می‌شود.

مشکلاتی که به اذعان مردم محلی و البته کارشناسان راه علاج داشت و مدت‌ها پیش باید در ارتباط با آنها فکری می‌شد. واقعا هم ناراحت‌کننده است، استانی با این حد از منابع و امکانات، با این مردم نجیب و زحمتکش، بعد از کلی رشادت و مجاهدت مردمانش، امروز روز، درگیر مسائل مربوط به آب و فاضلاب باشد. هنوز در بسیاری از شهرها و روستاهای خوزستان شبکه انتقال آب‌های سطحی وجود ندارد، هنوز فاضلاب در مخازن روباز نگهداری می‌شود و خیلی‌دیگر از این هنوزهایی که اگر هر سال یکی از آنها مرتفع شده بود، امروز وضعیت خوزستان این نبود.

البته گفتیم که مشکلات یکی، دوتا نیست، همین حالا که درحال نوشتن این گزارش هستم و مسائل آب و فاضلاب خوزستان و مشکلاتی که پیش‌روی مردم این استان در چند روز و ماه آینده را تحلیل و بررسی می‌کنیم، محمد خنیفر، کارگر شرکت نیشکر هفت‌تپه مدام پیام می‌دهد و از وضعیت این شرکت گله‌گذاری می‌کند؛ شرکتی که بارها در ارتباط با آن هم نوشتیم، اما خب بعد از سال‌ها هنوز در بر همان پاشنه می‌چرخد و با اینکه مالکان قبلی خلع‌ید شدند، هنوز تکلیف شرکت مشخص نیست. ما تا امروز نوشتیم، من‌بعد هم می‌نویسیم، اما خب تجربه نشان داده تا کارد به استخوان نرسد و ماجرا وارد مرحله بحرانی نشود، کسی گوشش بدهکار نیست.

خوزستان، چند قدم تا فاجعه

اول کار اگر قرار بر مرور مختصر فوریت‌ها و اولویت‌های استان باشد، باید این‌طور شروع کنیم که طبق اطلاعات موجود، شوری بخش‌های پایین‌دست رودخانه کارون تا 15هزار میکروموس بر سانتیمتر افزایش خواهد یافت و این یعنی چیزی شبیه به فاجعه برای چندین شهر و چند صد روستا. علت چیست؟

ذخیره آب سدهای زنجیره کارون، طبق اطلاعات و آمار به‌دست‌آمده، به چیزی کمتر از 790میلیون مترمکعب رسیده که کم‌بارشی احتمالی در پاییز پیش‌رو، شرایط را تشدید هم می‌کند. درکنار این بحران، شرایط حوضه آبریز رودخانه دز هم عملا دچار خشکسالی شده و هیچ آبی از دز به کارون نمی‌ریزد و اصلا به جای آب شیرین هم تنها حدود هفت‌مترمکعب‌ در ثانیه زه‌آب کشاورزی با شوری شش‌هزارمیکروموس بر سانتیمتر تخلیه می‌شود.

شرایط بحرانی سد گتوند هم که نیاز به بازگوشدن ندارد؛ ایجاد مشکل در تاسیسات و ایستگاه‌های پمپاژ صنایع و شرب و افزایش شوری آب در مقطع اهواز به سه‌هزارو900 و در دارخوین و مارد به هفت‌هزارمیکروموس بر ثانیه. ایجاد ممنوعیت برای کشاورزی در استان، ممنوعیت استفاده از آب کارون توسط مصرف‌کنندگان عمده یعنی شرکت‌های نیشکر و… ، تامین جایگزین برای آب شرب روستاهای پایین‌دست کارون، ممنوعیت کشت پاییزه در استان حداقل تا پایان آذرماه و جلوگیری از ورود منابع آلوده‌کننده به آب کارون راهکارهایی است که برای جلوگیری از بروز بحران در خوزستان باید عملی شود.