اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
طی سالهای اخیر، جمهوری اسلامی بارها بر نقش «میانجی‌گرانه و بی‌طرف» عمان تأکید کرده؛ از میانجی‌گری در مذاکرات هسته‌ای گرفته تا آزادی زندانیان دوتابعیتی. با این حال، منتقدان می‌گویند تهران در عمل به شکلی نامتوازن و بی‌محابا بر ظرفیت دیپلماتیک عمان تکیه زده و خود را به سیاست‌های این کشور وابسته کرده است.
از نتانیاهو تا پزشکیان: سابقه تاریخی که نادیده گرفته می‌شود
در حالی که روزنامه ایران، وابسته به دولت جمهوری اسلامی مدعی شده که عمان به سدی در برابر اسرائیلتبدیل شده است، نکته‌ای که در پوشش رسمی سفر اخیر پزشکیان به مسقط کمتر به آن پرداخته شده، دیدار تاریخی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت اسرائیل با سلطان قابوس در سال ۲۰۱۸ است؛ سفری که بدون اطلاع قبلی و با هدف عادی‌سازی تدریجی روابط اسرائیل با کشورهای عرب منطقه انجام شد. این دیدار، عمان را به یکی از نخستین دروازه‌های گفت‌وگو میان اسرائیل و جهان عرب تبدیل کرد.
حال، همین کشور میزبان اصلی مذاکرات غیررسمی جمهوری اسلامی با غرب و حتی برخی آزادی‌های محدود دیپلماتیک است؛ سؤالی اساسی اینجاست که آیا مسقط واقعاً بی‌طرف است؟
شعار همکاری گسترده، آمار تبادل محدود
گرچه در جریان این سفر ۱۸ سند همکاری در حوزه‌هایی چون فناوری، آموزش، انرژی و دفاعی امضا شد، اما بررسی آمارها نشان می‌دهد حجم مبادلات تجاری میان ایران و عمان به سختی به ۱/۲ میلیارد دلار می‌رسد. این رقم نه‌تنها تناسبی با سطح روابط سیاسی ندارد، بلکه نشانگر عمق نایافتگی رابطه اقتصادی دو کشور است.
در شرایطی که عمان حتی جزو پنج شریک تجاری اول ایران هم نیست، برخی تحلیل‌گران تأکید می‌کنند جمهوری اسلامی با بزرگ‌نمایی روابط سیاسی، کم‌کاری خود در توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی را پنهان می‌کند.
نقش عمان در سیاست منطقه‌ای؛ تضاد در روایت رسمی
در حالی که مقامات ایرانی از «اعتماد کامل» به عمان سخن می‌گویند، واقعیت‌های منطقه‌ای تصویر پیچیده‌تری ارائه می‌دهند. عمان برخلاف برخی کشورهای عربی، اجازه عبور هواپیماهای اسرائیلی را نداده؛ اما همزمان، در برابر اسرائیل نیز مواضع سفت و سختی اتخاذ نکرده است.
سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به مسقط، بیشتر از آنکه نشانه‌ای از گسترش متوازن روابط باشد، نشان‌دهنده محدود شدن دایره دیپلماسی جمهوری اسلامی به چند بازیگر محدود و وابستگی عمیق به میانجی‌گری‌های بی‌نتیجه است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
زیر سایه مذاکرات اتمی
نوسان بن‌بست‌گونه‌ای که در مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا به وجود آمده حالا بیش از هر چیز به تلاش و ابتکارات عمان مشروط شده است.
دور پنجم مذاکرات در رم در حالی به پایان رسید مسئله غنی‌سازی یا عدم غنی‌سازی اورانیوم در ایران به موضوع محوری بدل شده بود و هر دو طرف موضعی سرسختانه در این مورد گرفته بودند. حالا گفته می‌شود که بن بست قرار است با پیشنهادهایی از سوی عمان شکسته شود، پیشنهادهایی ناظر بر ایجاد کنسرسیوم مشترک غنی‌سازی با کشورهای منطقه یا توقف موقت غنی‌سازی در ایران و ..
این که جمهوری اسلامی تا چه جد متاثر ازشرایط بد اقتصادی ایران با این گونه پیشنهادها موافقت کند سوال اصلی دور جدید مذاکرات خواهد بود.
به نظر می‌رسد که سفر پزشکیان به عمان با تلاش این کشور برای توجیه و قانع‌سازی تهران به انعطاف بیشتر در مذاکرات و قبول راه‌حل‌های بینابینی هم بی‌ارتباط نیست. روزنامه ایران، ارگان دولت، در این باره نوشته است: «سفر پزشکیان در اصل با هدف تقویت روابط دوجانبه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی انجام می‌شود اما در واقع سایه‌ای از مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب نیز بر آن سنگینی می‌کند. عمان که طی سالهای اخیر نقشی کلیدی در میانجی‌گری بین تهران و غرب ایفا کرده، همچنان بازیگری مؤثر در دیپلماسی هسته‌ای ایران است. در مجموع این سفر را باید در دو سطح دید: از یک سو تقویت همکاری‌های دوجانبه و از سوی دیگر، پیامی درباره ادامه مسیر مذاکرات غیررسمی و محرمانه با غرب.»
