کمیته ویژه رسیدگی به خسارات اعتراضات ۱۴۰۱ تمدید شد. حتی در صورت شناسایی نشدن ضارب، خانواده‌ها غرامت دریافت می‌کنند. علی ربیعی به ترکیب کمیته اضافه شده و گزارش نهایی به‌زودی منتشر می‌شود.کمیته ویژه بررسی ناآرامی‌های ۱۴۰۱ که پس از اعتراضات گسترده آن سال تشکیل شده بود، با تصمیم مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، مأموریت خود را برای یک سال دیگر تمدید کرد. این تصمیم در حالی اتخاذ شده است که با آغاز به کار دولت چهاردهم، گمانه‌زنی‌هایی درباره توقف فعالیت این کمیته مطرح شده بود. با این حال، تمدید مأموریت کمیته نشان‌دهنده ادامه سیاست دولت در مدیریت و رسیدگی به پیامدهای ناآرامی‌های ۱۴۰۱ است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
علاوه بر تمدید مأموریت، علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور، به ترکیب این کمیته اضافه شده است. ربیعی که در دولت‌های پیشین به‌عنوان سخنگو و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعالیت کرده، اکنون با مأموریت ویژه در این کمیته حضور خواهد داشت. به نظر می‌رسد اضافه شدن او به این ترکیب، نشان‌دهنده رویکرد جدید دولت در تعامل با پیامدهای اجتماعی و سیاسی ناآرامی‌های ۱۴۰۱ باشد.
پیشینه تشکیل کمیته ویژه بررسی اعتراضات۱۴۰۱
کمیته ویژه بررسی ناآرامی‌های ۱۴۰۱ در پی اعتراضات گسترده‌ای که پس از مرگ مهسا امینی در شهریور ۱۴۰۱ آغاز شد، تشکیل شد. این اعتراضات که در ابتدا با محوریت مطالبه آزادی‌های اجتماعی و رعایت حقوق زنان شکل گرفت، به‌سرعت به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های نظام در سال‌های اخیر تبدیل شد.
بیشتر بخوانید: ۱۴۰۱؛ سال دامن‌گستر شدن انقلاب
در همان زمان، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت، دستور تشکیل این کمیته را با هدف “رسیدگی به مطالبات معترضان، بررسی تخلفات احتمالی نیروهای امنیتی و پرداخت خسارت به آسیب‌دیدگان” صادر کرد.
ریاست این کمیته به احمد وحیدی، وزیر کشور، واگذار شد و اعضای اولیه آن شامل سکینه پاد (وکیل دادگستری)، زهره الهیان (رئیس کمیته حقوق بشر مجلس)، کاظم غریب‌آبادی (دبیر حقوق بشر و معاون بین‌الملل قوه قضائیه) و حسین مظفر (عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام) بودند.
با پایان دولت سیزدهم و آغاز به کار دولت مسعود پزشکیان، ادامه فعالیت این کمیته در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. اما تصمیم جدید پزشکیان برای تمدید مأموریت این کمیته، نشان‌دهنده تداوم سیاست دولت در رسیدگی به پیامدهای ناآرامی‌ها است.
اضافه شدن علی ربیعی به ترکیب کمیته
علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور، با حکم مستقیم مسعود پزشکیان به این کمیته اضافه شده است. ربیعی که سابقه فعالیت در حوزه‌های اجتماعی، کارگری و امنیتی را دارد، یکی از چهره‌های باسابقه در نظام سیاسی ایران محسوب می‌شود. او پیش از این در دولت حسن روحانی به‌عنوان سخنگو و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعالیت کرده و نقش پررنگی در مدیریت بحران‌های اجتماعی داشته است.
سکینه پاد، عضو این کمیته، درباره پیوستن ربیعی گفت: «اضافه شدن آقای ربیعی به ترکیب کمیته، قطعاً به بهبود روند تعاملات با نهادهای اجتماعی و نهادهای بین‌المللی کمک خواهد کرد. ایشان تجربیات ارزشمندی در مدیریت بحران‌های اجتماعی دارند».
اهداف و مأموریت‌های جدید کمیته
بر اساس اعلام سکینه پاد، مأموریت جدید کمیته شامل سه محور اصلی خواهد بود:
– بررسی کامل ابعاد حقوقی و امنیتی ناآرامی‌ها: این کمیته موظف است ابعاد مختلف اعتراضات از جمله تخلفات احتمالی نیروهای امنیتی، نقش گروه‌های معترض و میزان خسارت‌های واردشده را بررسی کند.
– پرداخت خسارت به خانواده‌های آسیب‌دیده: بر اساس دستور رئیس‌جمهور، کمیته موظف است میزان خسارت‌های جانی و مالی واردشده به خانواده‌های آسیب‌دیده را مشخص کرده و فرآیند جبران خسارت را ادامه دهد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
– تعامل با نهادهای بین‌المللی: این کمیته باید گزارش‌های خود را به سازمان‌های بین‌المللی از جمله شورای حقوق بشر سازمان ملل ارسال کند و از مواضع ایران در برابر گزارش کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی دفاع کند.
پاد اعلام کرد که گزارش نهایی این کمیته، پیش از انتشار گزارش کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل، در اختیار دولت قرار خواهد گرفت.
روند پرداخت خسارت به آسیب‌دیدگان
به گفته سکینه پاد، کمیته ویژه تاکنون در ۱۱ استان کشور از جمله سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، فارس، مازندران، گیلان، تهران، اصفهان و البرز با خانواده‌های آسیب‌دیده دیدار کرده و روند پرداخت خسارت‌ها آغاز شده است.
او درباره روند جبران خسارت‌ها گفت: «ما به خانواده‌هایی که در جریان ناآرامی‌ها عزیزان خود را از دست دادند یا دچار آسیب‌های جسمی و مالی شدند، خسارت پرداخت کرده‌ایم. حتی در مواردی که ضارب مشخص نبوده، دولت اقدام به جبران خسارت کرده است».
پاد افزود که حسین مظفر، دیگر عضو کمیته، به‌طور جداگانه با خانواده‌های آسیب‌دیده در استان‌های البرز، اراک و تهران گفت‌وگو کرده و درخواست‌های آنها را به کمیته منتقل کرده است.
اختلاف با کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی
سکینه پاد درباره تعامل با کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل گفت که تاکنون سه جلسه رسمی با این کمیته برگزار شده است. با این حال، او از عدم انعکاس اقدامات ایران در گزارش‌های این کمیته انتقاد کرد.
او گفت: «کمیته حقیقت‌یاب تاکنون به‌طور کامل اقدامات دولت ایران در جبران خسارت‌ها و رسیدگی به پرونده‌های قضایی را نادیده گرفته است. این نشان‌دهنده نگاه سیاسی آنها به مسئله است.»
پاد تأکید کرد که گزارش رسمی کمیته ویژه در اختیار دولت، ستاد حقوق بشر و وزارت امور خارجه قرار گرفته و از آن به‌عنوان مستندات حقوقی در مجامع بین‌المللی استفاده خواهد شد.
گزارش نهایی کمیته و رویکرد دولت
به گفته پاد، گزارش نهایی کمیته ویژه تا پیش از انتشار گزارش کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی منتشر خواهد شد. این گزارش شامل اطلاعات کامل درباره روند پرداخت خسارت‌ها، پرونده‌های قضایی و نتایج بررسی‌ها درباره تخلفات احتمالی نیروهای امنیتی خواهد بود.
پاد در پایان گفت: «ما قصد داریم گزارش نهایی را پیش از انتشار گزارش کمیته حقیقت‌یاب به رئیس‌جمهور ارائه دهیم. این گزارش به‌عنوان یک سند ملی، نشان‌دهنده اقدامات ایران در مدیریت پیامدهای ناآرامی‌های ۱۴۰۱ خواهد بود.»
بر اساس اعلام کمیته ویژه، کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی قرار است گزارش نهایی خود را در ۲۵ اسفندماه منتشر کند. تمدید مأموریت کمیته و اضافه شدن علی ربیعی نشان‌دهنده آن است که دولت ایران قصد دارد به‌طور فعال در برابر این گزارش موضع‌گیری کند.
