جشنواره فیلم ساندنس با موضوع زنان ایران و کارگردانان زن ایرانی

کارگردانان زن ایرانی در خارج ایران امسال فیلم‌هایشان را در بزرگترین جشنواره فیلم مستقل در آمریکا به نمایش گذاشتند. مریم کشاورز و نورا نیاسری از جمله کارگردانانی هستند که فیلم‌هایشان در این جشنواره به نمایش درآمد.در روزهای شنبه و یکشنبه (۲۱ و ۲۲ ژانویه) فیلم‌هایی به کارگردانی فیلمسازان زن ایرانی با موضوع زنان ایران و جنبش اخیر در این کشور در کانون توجه جشنواره فیلم “ساندنس”‌، بزرگترین جشنواره فیلم‌های مستقل در آمریکا، قرار گرفت.

جشنواره امسال از ۱۹ تا ۲۹ ژانویه (۲۹ دی تا ۹ بهمن) در شهر پارک‌سیتی در ایالت یوتای آمریکا برگزار می‌شود.

روز شنبه ۲۱ ژانویه دو فیلم مستند “جونم” و فیلم داستانی “نسخه ایرانی” (The Persian Version) به نمایش درآمدند.

“جونم” یک مستند درباره سه نسل از زنان یک خانواده ایرانی است که در حال حاضر در ورمانت زندگی می‌کنند. سیرا یوریک، کارگردان این فیلم، در جشنواره گفت: «معترضان در ایران به معنای واقعی کلمه خود را در معرض خطر قرار می‌دهند. من صد درصد از آنها حمایت می‌کنم و با آنها هستم.»

یوریک همچنین در گفت و گو با خبرگزاری فرانسه اظهار داشت: «شما در ایران نمی‌توانید آزادانه صحبت کنید. آنها فیلم‌سازان و هنرپیشگان را دستگیر می‌کنند. من در خارج ایران می‌توانم آزادانه صحبت کنم، البته تا حدی.»

در حال حاضر محمد رسول‌اف، جعفر پناهی و مصطفی آل‌احمد، سه فیلمساز ایرانی، زندانی هستند. رسول‌اف چندی پیش به مرخصی درمانی فرستاده شد.

یوریک که در آمریکا متولد شده به دلایل امنیتی نمی‌تواند به ایران سفر کند. او در فیلم “جونم” تلاش کرده تا از طریق یادگیری زبان فارسی و مصاحبه با مادر و مادربزرگش با ایران ارتباط برقرار کند.

او در جریان این گفت و گوها از قتل یکی از اجدادش و نیز ماجرای ازدواج مادربزرگش در ۱۴ سالگی با مردی که قبل از رسیدن به سن بلوغ با او آشنا شده بود باخبر می‌شود.

در حالی که مادربزرگش از روایت داستان‌های خانوادگی مقابل دوربین خوشحال است، مادرش نگران است که کندوکاو در گذشته خانواده مقابل دوربین، “بسیار خطرناک” است و در جایی از فیلم به دخترش هشدار می‌دهد که در ایران “فیلمساز آن کسی است که به دار آویخته خواهد شد”.

سیرا یوریک می‌گوید با اکران “جونم” در جشنواره ساندنس، این فیلم حالا جهانی شده است. او می‌گوید: «فکر می‌کنم ایرانی‌ها همیشه در حال سنجش این موضوع هستند که چقدر راست می‌گویند و چقدر آنچه می‌گویند برای کسانی که در ایران هستند، عواقب خواهد داشت.»

این کارگردان می‌گوید: «تنها زمانی که مادربزرگم ماجرای شهید شدن پدربزرگش را تعریف کرد، من متوجه دیوار ترسی شدم که این رژیم دیکتاتوری برای بسیاری از مردم در داخل و خارج از ایران کشیده است.»

او می‌گوید مادرش همواره سعی کرده از او در برابر “واقعیت” محافظت کند.

یوریک همچنان امیدوار است روزی به ایران سفر کند. او از راه دور اعتراضات را دنبال می‌کند و امیدوار است که فیلمش بتواند “بخش کوچکی از این مبارزه برای آزادی” باشد.

“نسخه ایرانی”

فیلم “نسخه ایرانی” یک درام رنگارنگ و در عین حال صریح است که بین ایران و نیویورک در رفت و آمد است. این فیلم داستان یک جوان ایرانی-آمریکایی به نام لیلا را روایت می‌کند (با بازی لیلا محمدی) که رابطه‌اش با مادر مهاجرش به دلیل تمایلات جنسی لیلا و دیدگاه‌های به ظاهر متفاوت او نسبت به نقش زنان خدشه‌دار شده است.

اما وقتی او حقیقت را درباره تجربیات پدر و مادرش در ایران و خروج آنها از کشور می‌فهمد، هر دو نسل دوباره چشم‌اندازی برای میراث مشترک‌شان پیدا می‌کنند.

مریم کشاورز کارگردان این فیلم در مراسم نمایش فیلم در جشنواره ساندنس گفت: «من افتخار می‌کنم که در این زمان یک فیلم ایرانی درباره زنان در این جشنواره دارم.»

او ادامه داد: «من فکر می‌کنم این فیلم از نیروی مقاومتی سخن می‌گوید که چندین دهه عمر دارد و مختص به زمان حال نیست. این نیرو همیشه در حال ساخته شدن بوده است. حتی پیش از این رژیم، زنان همواره برای آنچه می‌خواسته‌اند با جامعه جنگیده‌اند. آنها نُرم‌ها را تغییر داده‌اند و راهشان را برای آزاد بودن پیدا کرده‌اند.»

کشاورز پس از ساختن فیلم Circumstance (شرایط) که درباره عشق میان دو دختر نوجوان ایرانی است دیگر نمی‌تواند به ایران بازگردد.

بازیگران فیلم “نسخه ایرانی” با لباس‌هایی به رنگ پرچم ایران و شعار “زن، زندگی، آزادی” روی صحنه رفتند.

فیلم داستانی “شیدا” ساخته نورا نیاسری نیز یکی دیگر از فیلم‌های این جشنواره است که داستان یک زن ایرانی را روایت می‌کند که از دست شوهر آزارگرش در استرالیا فرار می‌کند.