رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی امروز چهارشنبه، ۷ خرداد (۲۸ ماه مه)، در پایان جلسه هیأت دولت، با بیان اینکه تهران در سالهای گذشته از پذیرش بازرسان کشورهای “متخاصم” خودداری کرده، گفت: «اما در شرایط کنونی مذاکرات اگر توافق شود و خواسته‌های ایران مورد نظر گیرد ما در پذیرش بازرس آمریکایی از طریق آژانس تجدیدنظر می‌کنیم.»
محمد اسلامی بار دیگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به تأثیرپذیری از اسرائیل متهم کرد و افزود: «ما امیدوار هستیم که آژانس به نفوذپذیری جریان صهیونیستی خاتمه دهد و رفتار حرفه‌ای خود را در پیش گیرد.»
معاون رئیس جمهوری ایران همچنین ابراز امیدواری کرد که آژانس “بتواند استقلال خود را حفظ کند و به این صورت خود را از رویه‌های غیرعادی که در پیش گرفته بودند، مبرا سازد” و با “بررسی‌هایی که در میدان انجام می‌دهند” به اختلافات پایان دهد.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران هم‌زمان غنی‌سازی را “اساس و بنیه صنعت هسته‌ای کشور” نامید و آن را بار دیگر “خط قرمز جمهوری اسلامی” خواند.
محمد اسلامی در نهایت تأکید بر “صنعت غنی‌سازی هسته‌ای” را در میز مذاکرات را “قطعی و یقینی” خواند و گفت: «ایران نیز در مقابل تاکید دارد که به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رود و غنی‌سازی برای ساخت سلاح هسته‌ای انجام نخواهد داد و ما برنامه‌ای به غیر از آنچه که آشکارا اعلام شده است، نداریم.»
نگرانی تهران از “گزارش جامع” گروسی
این سخنان در حالی گفته می‌شوند که جمهوری اسلامی نگران گزارش آتی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. رافائل گروسی قرار است به‌زودی گزارش جامع برنامه هسته‌ای ایران را به شورای حکام ارائه کند. این گزارش می‌تواند، با توجه به سخنان پیشین گروسی در خصوص تناقض یافته‌های آژانس با ادعاهای ایران، جمهوری اسلامی را در تنگنای بیشتری قرار دهد.
به همین دلیل هم نمایندگان مجلس شورای اسلامی حدود دو هفته پیش در بیانیه‌ای گروسی را تهدید کردند که “همسویی” گزارش آتی آژانس با “دشمنان” جمهوری اسلامی، با “واکنش قاطع” مواجه خواهد شد.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، اواسط آوریل گذشته، با اشاره به همین گزارش از اتحادیه اروپا خواسته بود تا درباره بازگرداندن تحریم‌های احتمالی علیه ایران (مکانیسم ماشه)، در صورت نزدیک شدن تهران به ساخت سلاح هسته‌ای، تصمیم بگیرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
ساز و کار موسوم به “مکانیسم ماشه” (Snapback) در توافق برجام، که هنوز تا ۲۶ مهر ۱۴۰۴ اعتبار دارد، در صورت فعال شدن، منجر به بازگشت خودکار تمامی تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران خواهد شد.
اندک زمانی پیش از دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا در روز ۲۳ ماه مه در رم، مقام‌های آمریکایی از جمله استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در مذاکرات، اعلام کردند که حاضر به پذیرش هیچ سطحی از غنی‌سازی اورانیوم نیستند.
“پیشرفت” در مذاکرات؟
با وجود این، تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، دیروز سه‌شنبه دور پنجم مذاکرات به گفته‌ی او “مستقیم و غیرمستقیم” میان تهران و واشنکتن که “بیش از دو ساعت” به طول انجامیده را “سازنده” و همراه با “پیشرفت بیشتر” توصیف کرد.
این در حالی است که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، دور پنجم مذاکرات را، بدون اشاره به “پیشرفت”، تنها “یکی از حرفه‌ای‌ترین ادوار مذاکراتی” خوانده و گفته بود: «مواضع ما کاملاً روشن است و بر آنها ایستادگی داریم.»
جمهوری اسلامی هم‌زمان با مذاکرات دشوار با ایالات متحده، در حال مذاکره با تروئیکای اروپایی هم هست. تهران نگران از فعال کردن مکانیسم ماشه توسط اروپایی‌ها، ۱۶ ماه مه گذشته با نمایندگان آلمان، فرانسه و بریتانیا در استانبول دیدار و گفت‌وگو کرد.
این مذاکرات البته حاصلی نداشت، تا جایی که دوشنبه گذشته جروزالم پست به نقل از “منابع آگاه” گزارش داد، مقام‌های ارشد بریتانیا، فرانسه و آلمان به دولت ترامپ هشدار داده‌اند که ایران برای جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، عمدا در روند مذاکرات وقت‌کشی می‌کند.
هشدار اروپا به ترامپ و عراقچی به بریتانیا
طبق این گزارش، اروپایی‌ها خواستار تعیین جدول زمانی روشنی برای مذاکرات از سوی آمریکایی‌ها شده‌اند و هشدار داده‌اند که در غیر این صورت، جمهوری اسلامی عمدا روند مذاکرات را طولانی کرده تا با جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، میان آمریکا و اروپا تقابل ایجاد کنند.
دیروز سه‌شنبه (۲۸ مه / ۷ خرداد) نیز سفیر بریتانیا در آمریکا با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی هیچگاه مثل امروز ضعیف و آسیب‌پذیر نبوده، گفته بود که هنوز مشخص نیست فشارها نهایتا باعث شوند که “ایران به خود بیاید و درک کند که باید راهی برای خروج از این وضعیت پیدا کند یا با گزینه‌ای بدتر مواجه شود”.
پیتر مندلسون در عین حال با بیان اینکه “اما ما در اروپا ابزار بازگشت خودکار تحریم‌ها (مکانیسم ماشه) را نیز در اختیار داریم”، افزوده بود: «زمان برای اجرای این مکانیسم رو به پایان است و ممکن است به بازگشت تحریم‌های اولیه علیه ایران منجر شود. ایران باید این مسأله را در نظر بگیرد.»
به نظر می‌رسد که اظهارات اخیر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، واکنشی به موضع تروئیکای اروپایی و از جمله همین سخنان، باشد.
عراقچی روز گذشته در پیامی در شبکه اجتماعی اکس، ضمن اشاره به “حسن نیت” جمهوری اسلامی در “تعامل چندجانبه با بریتانیا و سایر اعضای اروپایی باقی‌مانده در برجام”، اعلام کرد که چنانچه موضع بریتانیا “غنی‌سازی صفر” در ایران باشد، «دیگر چیزی برای گفت‌وگو درباره پرونده هسته‌ای باقی نمی‌ماند.»
ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، یکشنبه گذشته به نقل از عراقچی گفته بود: «فعال‌سازی مکانیسم ماشه واکنش سخت ایران را در پی خواهد داشت.»
زمان نامشخص دور بعدی مذاکرات
هنوز زمان و محل برگزاری دور ششم مذاکرات میان ایران و آمریکا که سلطان‌نشین عمان میانجی آن است، روشن نیست. به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا “هر دو طرف توافق کرده‌اند که در آینده نزدیک دوباره با یکدیگر دیدار کنند”.
بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان نیز در آخرین اظهارنظر خود اعلام کرد که مذاکرات تهران و واشنگتن ادامه خواهد یافت، اما هنوز زمان دور بعدی مشخص نشده است.
این در حالی است که به گفته سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، عراقچی گفته است: «ایران تحت فشار مذاکره نخواهد کرد.»
ایران و آمریکا از دهه‌ها پیش اتهام‌هایی متقابل را به یکدیگر نسبت می‌دهند. اما اختلاف بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی تنها نگرانی واشنگتن نیست، بلکه بسیاری از کشورهای اروپایی و کشورهای منطقه نیز به آن با تردید می‌نگرند. اسرائیل در این میان بیشترین نگرانی را دارد و با توجه به سیاست‌های تهران، موجودیت خود را در معرض خطر می‌بیند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، بارها تهدید کرده است که ایران در صورت شکست مذاکرات با پیامدهای نظامی روبه‌رو خواهد شد. او در یکی از اظهار نظرهای خود گفته بود که تنها دو گزینه در برابر ایران قرار دارد: یا نابودی داوطلبانه سانتریفیوژهای ایران توسط خود جمهوری اسلامی و یا انهدام آنها از طریق اقدام نظامی.
