تلاش ایران برای سازماندهی گروه‌های مذهبی در جمهوری آذربایجان موضوعی تازه نیست. اما انتشار ویدئویی از شعارهای مذهبی یک گروه در مراسم دفن سرباز آذربایجانی موجی از واکنش‌ها را برانگیخته است. گزارش دالغا خاتین‌اوغلو از باکو.طی چند روز گذشته انتشار ویدئویی از برافراشتن پرچم‌ها و سر دادن شعارهای اسلامی شیعی توسط گروهی در مراسم خاکسپاری یک سرباز کشته‌شده جمهوری آذربایجان، موجی از واکنش‌ها را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخته است.

در این ویدئو دیده می‌شود که مادر سرباز کشته‌شده جمهوری آذربایجان در مراسم خاکسپاری، چندبار به التماس افراد گروه مزبور را به سکوت یا پیوستن به عزاداران فرزندش دعوت می‌کند.

این گروه تقریبا ۲۰ تا ۳۰ نفره که هنوز هویت اعضای آن مشخص نشده، در مراسم تدفین سرباز جمهوری آذربایجان که در درگیری‌های اخیر با ارمنستان جان باخته، با سینه‌زنی و شعارهای شیعی و پرچم‌های اسلامی به مراسم ملحق شده بودند؛ موضوعی که هم از طرف خانواده و هم دادستانی جمهوری آذربایجان، تلاشی برای بر هم زدن مراسم خاکسپاری و تبدیل آن به محلی برای تبلیغ شعارهای مذهبی شیعی قلمداد شد.

گروه “خرابکار وابسته به محافل خارجی”

دادستانی آذربایجان اعلام کرده که تحقیقات پیرامون این گروه را آغاز کرده است.

کمیته دولتی سازمان‌های دینی نیز این گروه را متهم به بر هم زدن نظم و آرامش مراسم تدفین جان‌باختگان کرده و آن را گروه “خرابکاری” معرفی کرده که از “محافل خارجی دستور می‌گیرند”؛ موضوعی که اشاره‌ای غیرمستقیم، اما روشن به جمهوری اسلامی ایران است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

آرزو نقی‌یف، کارشناس ارشد مسائل امنیتی و از مقامات اطلاعاتی سابق جمهوری آذربایجان که هم‌اکنون نماینده مجلس این کشور است، در گفت‌وگو با بخش فارسی دویچه‌وله می‌گوید: «به نظر می‌رسد محافلی در ایران در راستای افزایش تنش با جمهوری آذربایجان تلاش می‌کنند و به نظرم تجمع یک گروه و سر دادن شعارهایی که ربطی به مراسم دفن سرباز آذربایجانی ندارد، در همین راستا بوده و دولت باکو هرگز اجازه نخواهد داد که این گروه‌ها حق حاکمیتی کشور را زیر سوال ببرند».

وی بدون اشاره به نام کشوری خاص که چنین گروه‌هایی را مورد حمایت قرار می‌دهد، گفت: «این گروه‌ها معلوم‌الحال هستند».

نقی‌یف گفت: «در خود ارمنستان نیز جناح‌هایی وجود دارد که حساسیت دولت ایران را نسبت به باز شدن کریدور زنگزور که جمهوری آذربایجان را از طریق ۳۸ کیلومتر خاک ارمنستان به نخجوان وصل خواهد کرد، برمی‌انگیزند. این کریدور که یکی از بندهای توافق آتش‌بس ارمنستان و جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۰ است، نه تنها برای اتصال نخجوان به خاک مادری در آذربایجان نقش دارد، بلکه یکی از مسیرهای اصلی “ابتکار کمربند و جاده”، موسوم به راه ابریشم جدید است که چین را از طریق آسیای مرکزی و قفقاز به ترکیه و اروپا وصل می‌کند».

کریدور زنگزور

طی دو سال گذشته، تنها بندی از توافق‌نامه آتش‌بس میان ایروان و باکو با میانجی‌گری روسیه که تحقق نیافته، باز شدن کریدور زنگزور از خاک ارمنستان برای ترانزیت کالا از آذربایجان به نخجوان است. هم‌اکنون ترانزیت بین‌المللی کالا از خاک آذربایجان و از طریق مسیر گرجستان به ترکیه انجام می‌شود، اما دالان زنگزور، این مسیر را به میزان قابل توجهی کوتاه می‌کند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، به رغم چندین دور وعده برای اجرای این بند از توافق آتش‌بس، باز هم عقب‌نشینی کرده است.

در این میان، مقامات ارشد جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده‌اند که “اجازه تغییر مرزهای ایران با ارمنستان را نخواهند داد” و طی روزهای گذشته دوباره تسلیحات سنگین نظامی خود را به نزدیکی مرزهای ارمنستان گسیل کرده‌اند. جمهوری اسلامی قبلا نیز در همین مناطق اقدام به رزمایش نظامی گسترده و بی‌سابقه کرده بود که با واکنش تند دولت باکو مواجه شد.

بی‌هیچ تردیدی باز شدن کریدور زنگزور مرزهای ایران و ارمنستان را تغییر نمی‌دهد و معلوم نیست چرا مقامات ایران به کرات طی دو سال گذشته با اشاره به فعال شدن این کریدور، مدعی تغییر یافتن مرزهای خود با ارمنستان هستند.

اما از آنچه رسانه‌های حکومتی ایران منتشر می‌کنند چنین برمی‌آید که جمهوری اسلامی باز شدن این کریدور را به منزله افول جایگاه کشور در ترانزیت کالا تلقی می‌کند.

همچنین در حالی که مقامات جمهوری اسلامی بارها از جمهوری آذربایجان به خاطر “کارشکنی” در ترانزیت کالای ایران از خاک ارمنستان به روسیه انتقاد کرده‌اند، اما آمارهای رسمی گمرک خود ایران نیز نشان می‌دهد که سهم ارمنستان از ترانزیت کالای ایران به روسیه تنها یک درصد است و نزدیک به ۶۰ درصد کالاها از خاک جمهوری آذربایجان و ۴۰ درصد بقیه از دریای خزر راهی روسیه می‌شود.

جمهوری آذربایجان بعد از جنگ قره‌باغ برای از بین بردن نگرانی‌های ایران خواستار تشکیل فرومی شش‌جانبه با اشتراک ایران، ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان و روسیه برای هماهنگی در ایجاد فرصت‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی در قفقاز شد؛ فرومی که به سرعت تشکیل شد، اما باز هم ایران از مخالفت خود با کریدور زنگزور دست بر نداشت.

بهار امسال جمهوری آذربایجان در جریان سفر رستم قاسمی، وزیر راه و ترابری ایران به باکو، تفاهم‌نامه ساخت کریدوری مشابه با ایران برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان از خاک ایران امضا کرد تا نگرانی‌های تهران را برطرف کند.

آقای نقی‌یف می‌گوید، دولت باکو هر تلاشی را برای رفع نگرانی‌های ایران انجام داده، اما حتی احداث کریدوری مشابه از خاک ایران، اهمیت زنگزور را کاهش نمی‌دهد و این کریدور باید باز شود: «شاید برخی محافل ایران را می‌ترسانند که از این کریدور کشورهایی مانند اسرائیل یا ترکیه به عنوان عضو ناتو در حمل و نقل کالا استفاده خواهند کرد، اما این موضوعی بین‌المللی است و نباید به نگرانی تهران دامن بزند».

نگرانی‌های آمریکا

دیگر نماینده پارلمان آذربایجان، فاضل مصطفی نیز بر این عقیده است که به غیر از ایران، آمریکا نیز دولت ارمنستان را تحت فشار قرار می‌دهد که کریدور زنگزور را باز نکند.

به گفته وی، این کریدور بخشی از مسیر راه ابریشم جدید با رهبری چین است و آمریکا نمی‌خواهد پروژه ابتکار کمربند و جاده چین توسعه یابد.

همچنین طبق توافق آتش‌بس، قرار است نیروهای حافظ صلح روسی وظیفه حفظ امنیت این کریدور را بر عهده بگیرند؛ موضوعی که آمریکا را نگران افزایش نفوذ روسیه در منطقه کرده است.

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نیز روز یکشنبه ۲۷ شهریور، با سفر به ایروان، با اشاره به تنش‌های نظامی هفته گذشته، آنچه را که “حمله غیرقانونی جمهوری آذربایجان به خاک ارمنستان” نامید به شدت محکوم نمود و بر حمایت واشینگتن از “فانوس دموکراسی” در ارمنستان تاکید کرد.

اشاره خانم پلوسی به سرنگون شدن دولت تحت حمایت روسیه به رهبری سرژ سارکسیان در سال ۲۰۱۸ در پی اعتراضات مردمی به رهبری نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر کنونی ارمنستان است.

خانم پلوسی از این رویداد به عنوان “انقلاب مخملی که حمایت‌های زیادی در دنیا کسب کرد” یاد نموده و گفت که آمریکا ملزم به حمایت از دموکراسی است.

جمهوری آذربایجان می‌گوید، تنش‌های هفته گذشته با ورود واحدهای تخریب ارمنستان به خاک این کشور و تلاش برای مین‌گذاری آنها آغاز شد و حتی روز شنبه هفته جاری ۵۰ جسد نیروهای واحدهای تجسس و تخریب ارمنی که در خاک آذربایجان گرفتار و کشته شده بودند را با میانجی‌گری روسیه تحویل ارمنستان داد.

آرزو نقی‌یف در ادامه به دویچه وله فارسی گفت، جمهوری آذربایجان بعد از نبردهای سال ۲۰۲۰ قره‌باغ کوهستانی حدود ۱۴۰ کیلومتر از مرزهای اشغال‌شده با ایران را آزاد کرد: «قبلا از این “مرزهای خاکستری” برای تجارت میان ایران و ارمنستان استفاده می‌شد، اما بعد از آزادسازی، این مرزها کاملا بسته شده است و باز شدن آن می‌تواند فرصتی برای ایران نیز ایجاد کند».

وی گفت، برخلاف نگرانی‌ها، باز شدن کریدور زنگزور نه تنها برای ارمنستان، بلکه برای ایران نیز سودمند خواهد بود.

این نماینده مجلس در ادامه گفت، جمهوری آذربایجان هیچ‌گونه ادعای ارضی علیه ارمنستان و ایران ندارد و برخلاف برخی نگرانی‌ها، در تلاش برای بهبود روابط با ایران، همچنین صلح با ارمنستان در جهت رفاه مردم منطقه و توسعه پروژه‌های حمل و نقل بین‌المللی است.

امجد امینی می‌گوید دختران همراه مهسا ضرب و شتم فرزندش را تایید کرده‌اند و از پزشکی قانونی خواسته دلیل کبودی پاهای مهسا را توضیح دهند. در سنندج و مهاباد ماموران امنیتی با شلیک اشک‌آور و ساچمه به مصاف مردم معترض رفتند.در حالی که همچنان نکات ابهام برانگیز بسیاری درباره چگونگی جان باختن مهسا امینی مطرح است، پدر این دختر ۲۲ ساله در گفت‌و‌گو با وبسایت “امتداد” ناگفته‌هایی را بیان کرده است.

مهسا (ژینا) امینی روز شنبه (۲۶ شهریور) در میان بهت و خشم افکار عمومی در سقز، شهر زادگاهش به خاک سپرده شد اما خاکسپاری او نیز برای خانواده‌اش با دشواری‌ همراه بود.

امجد امینی گفته است: «می‌خواستند شبانه دخترم را دفن کنند و هیچکس هم مطلع نشود. من اجازه ندادم و گفتم من هم خانواده و فامیل دارم. به هزار بدبختی قانع‌شان کردیم که تدفین در همان ساعت صبح برگزار شود.»

دومین شب اعتراضات در پی کشته شدن مهسا امینی

در مراسم خاکسپاری مهسا، جمعیت قابل توجهی در گورستان آیچی سقز به کردی و فارسی شعارهایی علیه گشت ارشاد و حکومت دادند و نیروهای امنیتی نیز با مردم درگیر شدند. گزارش‌هایی از دستگیری و مجروح شدن عده‌ای نیز منتشر شد.

تجمعات و اعتراضات یکشنبه ۲۷ شهریور نیز ادامه یافت و مردم سنندج و مهاباد باز هم به خیابان‌ها آمده و شعارهای “مرگ بر دیکتاتور” و “مرگ بر خامنه‌ای” سر دادند. این اجتماعات با خشونت ماموران امنیتی و شلیک اشک آور و ساچمه به مردم همراه شد.

یک روزنامه‌نگار از سنندج به دویچە‌وله گفت: «تجمع با حضور چشمگیر زنان به شکل مسالمت‌آمیز در حال برگزاری بود اما نیروهای امنیتی با شلیک ساچمە و گاز اشک‌آور به مردم حمله کردند.»

برخی از شاهدان عینی از زخمی شدن دست کم پنج نفر در ناآرامی‌های یکشنبه خبر دادند.

“حداقل دو ساعت طول کشیده تا مهسا به بیمارستان منتقل شود”

پدر مهسا امینی به امتداد گفته که خانواده او هنوز هیچ پاسخی از پزشکی قانونی دریافت نکرده‌اند: «از پزشکی قانونی درخواست کردم که ببیند، آثار کبودی روی پاهای مهسا برای چیست؟ درخواست صریح من این است که ابعاد مختلف این مسئله باید هرچه زودتر روشن شود. دختر من الکی از بین رفت. من بعد از ۲۲ سال تلاش و بدبختی، زندگی خودم را فدای رشد مهسا کردم. دخترم هیچگونه مشکلی نداشت و او را از بین بردند. من به همه می‌گویم که درخواست رسیدگی دارم.»

یکی از نکات مبهم پس از پخش تصاویری از مهسا از سوی تلویزیون جمهوری اسلامی این بود که مشخص نبود از زمان روی زمین افتادن این دختر ۲۲ ساله که در تصاویر گشت ارشاد نشان داده شده بود، تا زمانی که ماموران اورژانس او را به بیمارستان منتقل کنند، چه مدت زمانی گذشته است.

پدر او گفته است: «تازه متوجه شدیم که از وقتی مهسا را داخل پاسگاه بردند، دو ساعت طول کشیده تا او را به بیمارستان منتقل کنند. شاید اگر زودتر او را به بیمارستان می‌بردند به این مرحله نمی‌رسید.»

بیشتر بخوانید: هشتگ مهسا امینی ترند جهانی شد

در مصاحبه‌های مختلف مقامات دولتی پیوسته ادعا شده است: «مهسا امینی تنها چند دقیقه پس از “حمله قلبی” در بازداشتگاه ارشاد با رعایت همه “اصول” به بیمارستان منتقل شد.»

پدر مهسا گفته است، وقتی او را به بیمارستان می‌بردند، یک نفر هم همراه دخترش نبوده و مسئولان بیمارستان نمی‌دانستند خانواده این دختر ۲۲ ساله کیست یا چطور باید به آنها خبر بدهند.

“دخترهایی که همراه مهسا بودند، گفتند که او را زده‌اند”

پدر مهسا گفته است: «من قسم می‌خورم که دختر من را از بین بردند. چون خیلی از دخترهایی که همراه مهسا در داخل ون بودند با من تماس گرفتند و گفتند که او را زده‌اند. من از این بابت مطمئنم.»ی

یک روز قبل از سخنان پدر مهسا احمد وحیدی، وزیر کشور جمهوری اسلامی گفته بود که از سوی دستگاه های نظارتی گزارشی از ضرب و شتم مهسا امینی به او ارائه نشده است.

وحیدی عنوان کرده که “روی این مسئله حساس هستیم” و افزوده بود: «البته ماموران وسیله‌ای هم برای ضرب و شتم همراه ندارند. آنها تعدادی خانم از پرسنل رسمی فراجا هستند.»

وحیدی اقدام گشت ارشاد در بازداشت مهسا امینی را “رویه قانونی” خوانده و گفته بود: «در حال بررسی هستیم که آیا تخلفی در این کار انجام شده است یا نه. باید منتظر تکمیل گزارش‌ها باشیم.»

این اظهارات با واکنش تند کاربران شبکه‌های اجتماعی و انتشار فیلم‌ها و عکس‌های مختلفی که در ماه‌ها و سال‌های گذشته، ماموران گشت ارشاد را در حال ضرب و شتم نشان می‌داد، روبه‌رو شد.

موج تازه ای از اعتراضات نسبت به “حجاب اجباری”

مرگ مهسا امینی، موجی از همبستگی و اعتراض علیه حجاب اجباری در میان زنان ایجاد کرده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

برخی از بازیگران مطرح سینمای ایران در روزهای گذشته با انتشار عکس یا فیلم‌هایی از خودشان در فضای مجازی، اعلام کردند که دیگر “حجاب اجباری” نخواهند داشت.

شماری هم در تجمعات و اعتراضات حجاب از سر برداشته و شعا‌رهایی در مخالف با “حجاب اجباری” سر داده‌اند. بعضی دیگر از کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز با انتشار فیلم‌هایی از خود در فضای مجازی به نشانه‌ خشم و همدردی موهای خود را از ته تراشیده‌اند.

بر روی سنگ قبر موقت مهسا امینی که در خانه او را ژینا صدا می‌کردند، نوشته شده است: «ژینا جان تو نمی‌میری، نامت نماد می‌شود.»

برنامه پانصد و سی ام رادیو کانون دفاع از حقوق بشر در ایران شنبه 17 سپتامبر 2022 مجری برنامه: مرضیه مهدیه گزارش هفتگی نقض حقوق کار و کارگر: عبدالمجید بازداران بیانیه اعتراض شورای هماهنگ پیرامون معلمان زندانی ‌بازداشتی: زهرا رهایی گزارش نقض حقوق زنان: سعید پورمند گلبانگ( ظلم و بیداد از فردوسی ): کوثر ولیزاده …

ادامه‌ی مطلب

رئیس مجلس قانون‌گذاران آمریکا در سفرش به ایروان حمایت قاطع ایالات متحده از ارمنستان را اعلام کرد. رئیس پارلمان ارمنستان خواستار تحریم‌های غرب علیه آذربایجان شد. آذربایجان اتهامات پلوسی را بی‌اساس و غیرمنصفانه خواند.نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا روز یکشنبه ۱۸ سپتامبر (۲۷ شهریور) تنها چند روز پس از درگیری‌های شدید نظامی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، با سفر به پایتخت ارمنستان “حمله غیرقانونی جمهوری آذربایجان به خاک ارمنستان” را محکوم کرد.

پلوسی با حمایت آشکار ایالات متحده از ارمنستان گفت: «آمریکا در کنار ارمنستان است و از امنیت و دموکراسی در این کشور حمایت خواهد کرد.»

به گفته مقامات ایروان، در پی درگیری‌های شدید نظامی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان تاکنون ۱۳۵ سرباز ارمنی کشته شده‌اند. آذربایجان نیز از کشته شدن بیش از ۷۰ سرباز در پی این درگیری‌ها خبر داده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

هفته گذشته ارمنستان و جمهوری آذربایجان درگیری شدید و دو روزه‌ای در مرزهای دو کشور داشتند که به تصرف ۵۰ کیلومتر مربع از اراضی ارمنستان توسط آذربایجان منجر شد.

جمهوری آذربایجان و ارمنستان دهه‌هاست بر سر تمامیت ارضی و به خصوص منطقه قره‌باغکوهستانی با یکدیگر درگیری دارند. ساکنان این منطقه ارمنی هستند اما از نظر قوانین بین‌الملل، منطقه متعلق به جمهوری آذربایجان است.

بیشتر بخوانید: سازمان ملل خواستار پایان درگیری ارمنستان و جمهوری آذربایجان شد

در جنگی که در سال ۲۰۲۰ شش هفته به طول انجامید، آذربایجان توانست بخشی از این منطقه را تصرف کند و مناطقی را که دهه‌ها در دست جدایی‌طلبان ارمنی بود دوباره تحت کنترل خود در آورد.

این جنگ با میانجی‌گری روسیه و توافق آتش‌بس پایان گرفت.

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در دیدار روز یکشنبه با آلن سیمونیان، رئیس پارلمان ارمنستان با اعلام اینکه “تمامیت ارضی ارمنستان” برای ایالات متحده مهم است، گفت: «برای ما روشن است که درگیری مرزی بین دو کشور با حمله نیروهای آذربایجان به ارمنستان آغاز شده است. هدف از این سفر، این است که بدانیم ارمنستان به طور مشخص چه خواسته‌ای از ایالات متحده دارد و ما چه حمایتی می‌توانیم ارائه دهیم.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

به گزارش اشپیگل، آلن سیمونیان، رئیس پارلمان ارمنستان نیز در کنفرانس مطبوعاتی با رئیس مجلس نمایندگان آمریکا مدعی شد که آذربایجان از توجه بین‌المللی به جنگ اوکراین برای بمباران این کشور استفاده کرده است.

رئیس پارلمان ارمنستان همچنین خواستار تحریم‌های غرب علیه آذربایجان شد.

اظهارات رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در ایروان با انتقاد شدید آذربایجان روبه‌رو شده است. وزارت دفاع این کشور در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اتهامات بی اساس و غیرمنصفانه پلوسی علیه آذربایجان غیرقابل قبول است.»