اولاف شولتس، نامزد حزب سوسیال دموکرات برای تصدی مجدد صدراعظمی آلمان است؛ به‌رغم حمایت شولتس از معترضان در ایران اما بسیاری، اقدام‌های او درباره جمهوری اسلامی بويژه بازداشت شهروندان آلمانی را ناکافی می‌دانند. او کیست؟اولاف شولتس ۱۴ ژوئن سال ۱۹۵۸ میلادی (۲۴ خرداد ۱۳۳۷ شمسی) در شهر اوسنابروک در ایالت نیدرزاکسن واقع در شمال غربی آلمان به دنیا آمد؛ پدربزرگش کارمند راه‌آهن بود؛ پدر و مادرش در صنعت نساجی مشغول به کار بودند؛ پدرش، گرهارد، اغلب مسئولیت مدیرعاملی شرکت‌های فعال در زمینه نساجی را برعهده داشت. اولاف با دو برادرش، ینس و اینگو در هامبورگ بزرگ شدند. ینس متخصص بیهوشی است و اینگو در صنعت فناوری اطلاعات مشغول به کار است؛ اولاف اما به سیاست روی آورد.
اولاف جوان سال ۱۹۷۸ میلادی برای تحصیل در رشته حقوق وارد دانشگاه هامبورگ شد؛ سال ۱۹۸۵ به عنوان وکیل پذیرفته شد و سال‌ها در یک دفتر حقوقی عمدتا در زمینه‌های قانون کار و مشاوره‌های حقوقی کار کرد.
اولاف شولتس به‌رغم آنکه غسل تعمید داده شده، خود را فردی غیرمذهبی می‌داند اما در عین حال بر اهمیت کلیسا و مسیحیت در شکل‌گیری فرهنگ آلمانی تاکید می‌کند.
او سال ۱۹۹۸ با بریتا ارنست ازدواج کرد؛ بریتا نیز یک سیاستمدار آلمانی است و از جمله ۱۴ سال عضو پارلمان هامبورگ و وزیر آموزش و پرورش در ایالت براندنبورگ بوده است.
شولتس بارها از همسرش ستایش کرده و بسیاری از موفقیت‌های خود را مدیون بریتا دانسته است: «من فکر می‌کنم اگر با بریتا ازدواج نمی‌کردم، آدمی کاملا متفاوت بودم؛ او به وضوح از من آدم بهتری ساخت.»
رابطه این دو همچنان عاشقانه باقی مانده است: «بریتا عشق زندگی من است، موقعیت‌های شغلی می‌آیند و می‌روند، اما عشق باقی می‌ماند.»
مطالب بیشتر در زمینه انتخابات در آلمان را اینجا بخوانید
رسانه‌های آلمانی اغلب از شولتس به عنوان “سیاستمداری با چهره‌ای بسیار خونسرد” نام می‌برند که احساسات چندان در صورت او به نمایش درنمی‌آیند.
در قامت سیاستمدار؛ از سخنگویی دبیرستان تا صدراعظمی
اولاف شولتس از نوجوانی فعالیت اجتماعی، مدنی و سازمانی را شروع کرد؛ در ۱۷ سالگی و پیش از اخذ دیپلم، تحت تأثیر رهبران برجسته‌ای چون هلموت اشمیت و ویلی برانت، به حزب سوسیال دموکرات آلمان (SPD) پیوست و سخنگوی دبیرستان شد؛ به این ترتیب او رفته‌رفته از گرایش‌های چپ‌گرایانه‌اش فاصله گرفت؛ گرایش‌هایی که در غالب مقالات او با عنوان “غلبه بر اقتصاد سرمایه‌داری” نمود می‌یافت.
سال ۱۹۸۲ و زمانی که هنوز مشغول تحصیل در رشته حقوق بود، به‌مدت شش سال قائم‌مقام سازمان جوانان حزب سوسیال دموکرات آلمان شد. اولاف شولتس سال ۱۹۹۸ با انتخاب به عنوان نماینده در پارلمان آلمان (بوندستاگ) در مسیر سیاسی خود قرار گرفت و سه سال بعد وزیر امور داخلی هامبورگ شد.
رفته‌رفته بر دامنه مسئولیت‌های حزبی و اجرایی شولتس افزوده شد و مشخصا از سال ۲۰۰۱ در هیات اجرایی حزب سوسیال دموکرات حضور داشت. او سرانجام پله‌پله آنقدر بالا رفت که سال ۲۰۰۲ با بیش از ۹۰ درصد آرا به‌عنوان دبیرکل حزب سوسیال‌دموکرات آلمان انتخاب شد و در کنار صدراعظم وقت گرهارد شرودر به فعالیت پرداخت.
او سال ۲۰۰۴ پس از استعفا از مقام دبیرکلی حزب، سرپرست فراکسیون حزب خود در پارلمان آلمان (بوندستاگ) شد و سال ۲۰۰۷ در اولین دولت آنگلا مرکل عمدتا با تکیه بر تجربه وکالت خود در زمینه قانون کار، وزیر کار و امور اجتماعی آلمان شد.
در پی فراز و فرودهای سیاسی در آلمان، سال ۲۰۰۹ شولتس به شهر خاطرات و جوانی‌اش هامبورگ بازگشت و رهبری حزب سوسیال دموکرات را به عهده گرفت و معاون رهبر این حزب شد؛ جایی که این حزب، در انتخابات محلی هامبورگ به پیروزی بزرگی رسید و به دنبال آن، شولتس به عنوان شهردار هامبورگ انتخاب شد. او در این سمت دست به اقدام‌های مهمی زد و از جمله میزبان سران جی ۲۰ در سال ۲۰۱۷ بود.
خورشید سیاست اما همواره برای او آفتابی باقی نماند؛ آنچنانکه سال ۲۰۱۹ در کنگره حزب سوسیال دمکرات، شولتس به رقبای درون‌حزبی باخت و از رهبری این حزب بازماند؛ شکستی آنچنان غیرمنتظره که او را تا آستانه تصمیم‌گیری برای ترک همیشگی سیاست کشاند. این تلخ‌کامی اما یک سال بیشتر طول نکشید تا شولتس این بار با چشم‌اندازی گسترده‌تر به وادی سیاست بازگشت و کاندیدای صدارت شد.
بیشتر بخوانید: زارا واگن‌کنشت؛ سیاستمدار ایرانی‌تبار و نماد چپ‌گرایی آلمان
پس از ۱۶ سال با کنار رفتن آنگلا مرکل از صدراعظمی آلمان، اولاف شولتس از سوی هیات مرکزی حزب سوسیال دموکرات به عنوان نامزد صدراعظمی معرفی شد و سرانجام در ادامه مسیر پُر پیچ‌وخم سیاسی خود سال ۲۰۲۱ به صدراعظمی آلمان رسید.
شولتس و ایران؛ ایستاده در کنار معترضان
اولاف شولتس بارها حمایت خود از معترضان در ایران مشخصا در خیزش سراسری “زن، زندگی، آزادی” را اعلام و نقض حقوق بشر و صدور و اجرای احکام اعدام در ایران را محکوم کرده است.
او روز اول مهر سال ۱۴۰۱ یک هفته پس از جان باختن مهسا ژینا امینی در بازداشت پلیس “امنیت اخلاقی” جمهوری اسلامی موسوم به “گشت ارشاد” این رخداد را “وحشتناک” خواند و در توییتی با تاکید بر اینکه در سراسر دنیا “زنان باید بتوانند بدون ترس از جان خود زندگی کنند”، نوشت: «وحشتناک است که مهسا امینی در بازداشتگاه پلیس تهران جان باخت.»
او بهمن‌ماه سال ۱۴۰۱ در جریان سفر به آرژانتین ضمن ادای احترام و گرامیداشت یاد هزاران قربانی دوران استبداد نظامی در این کشور، وضعیت سال‌های ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۳ آرژانتین را مشابه سرکوب معترضان در ایران کنونی دانست و گفت باید یادی هم کند “از جوانانی که هم‌اکنون در ایران کشته می‌شوند، در حالی که برای آزادی و برخورداری از زندگی بهتر به پا خاسته‌اند.”
بیشتر بخوانید: روبرت هابک؛ نامزد صدراعظمی آلمان و حامی معترضان ایرانی
شولتس با محکوم کردن اعدام محمد حسینی و محمد‌مهدی کرمی آن را اقدامی “هولناک” از سوی جمهوری اسلامی خواند و تصریح کرد که “رژیم ایران از مجازات اعدام به عنوان ابزاری برای سرکوب استفاده می‌کند.”
شولتس در توییتی با اشاره به نام محمد حسینی و محمد‌مهدی کرمی از حکومت ایران خواست تا فورا صدور و اجرای احکام اعدام را در ارتباط با اعتراضات مردمی متوقف کند.
صفحه رسمی اینستاگرام اولاف شولتس، در سالگرد خیزش سراسری مردم ایران شعار “زن، زندگی، آزادی “را به زبان آلمانی منتشر کرد.
از جمله جدیدترین موارد در همین زمینه، اولاف شولتس، اعدام جمشید شارمهد را به شدت محکوم کرد و نوشت: «اعدام جمشید شارمهد رسوایی بزرگ برای رژیم جمهوری اسلامی ایران است.»
بیشتر بخوانید: فریدریش مرتس؛ کفیل شارمهد و حامی سخت‌گیری علیه پناهجویان
صدراعظم آلمان بارها بر ضرورت جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی تاکید کرده و از جمله اواخر اسفندماه سال ۱۴۰۱ در دیدار با نخست‌وزیر اسرائیل گفت که “ایران یک تهدید واقعی است و به همین خاطر آلمان و دیگران در تلاش هستند جلوی دستیابی ایران به بمب هسته‌ای را بگیرند.”
ادامه بحران پناهجویان در آلمان
بحران پناهجویان در آلمان همچنان ادامه دارد و اولاف شولتس نیز با چالش‌ها و انتقادهای زیادی در این زمینه مواجه شده است.
منتقدان بویژه تاکید می‌کنند که دولت اولاف شولتس رویکردهای قدیمی و منسوخ‌شده‌ای را برای تامین امنیت شهروندان آلمانی به‌کار می‌گیرد؛ رویکردهایی که نه با اقتضائات زمانه و نه با شمار قابل‌توجه خشونت‌ها و اقدام‌های مجرمانه برخی از پناهجویان سازگار است.
شولتس در واکنش به این انتقادها همچون بسیاری از سیاستمداران آلمانی خواستار اخراج پناهجویانی است که دست به جرم و جنایت می‌زنند. او از جمله، در جریان بازدید از شهر زولینگن پس از حمله مرگبار در این شهر اعلام کرد دولت فدرال هر کاری انجام خواهد داد تا اطمینان حاصل شود “کسانی که نمی‌توانند و اجازه ندارند در آلمان بمانند” اخراج شوند. در جریان حمله با چاقو به حاضران در یک جشنواره موسیقی در زولینگن در دوم شهریور ۱۴۰۳، سه نفر کشته و ۸ تن دیگر به شدت زخمی شدند. متهم این حادثه یک پناهجوی سوری ۲۶ ساله است که درخواست پناهندگی‌اش رد شده بود.
شولتس پیشتر نیز روز ۱۷ خردادماه سال ۱۴۰۳ در سخنانی در پارلمان این کشور با محکوم کردن حمله یک مهاجر اهل افغانستان به مراسمی در شهر مانهایم تأکید کرده بود: «چنین مجرمانی باید اخراج شوند، حتی اگر اهل افغانستان یا سوریه باشند. مجرمان خطرناک و تروریست جایی در آلمان ندارند.»
استمرار خشونت‌ها، فقدان قوانین شفاف و دقیق درباره حمل سلاح و همچنین آنچه که از سوی برخی کارشناسان “رشد اسلام‌گرایی افراطی در آلمان” نامیده می‌شود، همچنان از مهمترین موارد انتقادها علیه شولتس به شمار می‌روند؛ منتقدانی همچون فریدریش مرتس، رئیس حزب دموکرات مسیحی و رقیب شولتس برای مقام صدراعظمی که می‌گوید: «دیگر زمان هشدار و محکومیت، مماشات و بیانیه گذشته است. مردم خواهان پاسخ شفاف و صریح نهادهای مسئول هستند.»
منتقدان همچنین به این موضوع اشاره می‌کنند که بنا بر قوانین مهاجرتی آلمان پرونده هزاران پناهجو به دلیل نواقصی در پرونده آنها نظیر وضعیت سلامتی یا مفقود بودن اوراق هویتی عملا راکد باقی مانده و اخراج فوری آنها امکان‌پذیر نیست و دولت آلمان به صدراعظمی شولتس دست به اقدام مشخصی در این زمینه نمی‌زند.
بیشتر بخوانید: آلیس وایدل، راست‌افراطی و کاندیدای صدراعظمی آلمان کیست؟
این‌همه در حالی است که شولتس بارها از حضور مهاجران در کشورش استقبال کرده و گفته که سهم بزرگی از نیاز بازار آلمان باید با مهاجران تامین شود. او بارها پناهجویان و مهاجران را جزئی از هویت آلمان تعریف کرده و گفته است: «ما به آنها [مهاجران] نیاز داریم.»
چالش‌های آقای صدراعظم
اولاف شولتس به عنوان صدراعظم آلمان یک دولت سه حزبی را رهبری کرد. او پس از ۱۶ سال قدرت را از آنگلا مرکل تحویل گرفته بود.
شولتس اما در دوران صدراعظمی خود با چالش‌های پرشمار و دردسرسازی مواجه شد؛ از پاندمی کرونا و پیامدهای آن بر اقتصاد گرفته تا جنگ در اوکراین و البته جنگ در خاورمیانه.
شولتس در موضوع جنگ در اوکراین تمام‌قد پشت کی‌یف ایستاد و خیلی زود ضمن دفاع از تحریم‌های بین‌المللی علیه کرملین اعلام کرد که آلمان واردات سوخت از روسیه را متوقف خواهد کرد. او بارها در تماس مستقیم با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین بر استمرار حمایت‌های برلین از کی‌یف تاکید کرد؛ ارسال سامانه‌های ضد هوایی “پاتریوت” به اوکراین تنها یکی از این حمایت‌ها به شمار می‌رود.
این‌همه در حالی است که موضع صدراعظم آلمان درباره عدم تحویل موشک‌های کروز “تاروس” به اوکراین جنجال‌های فراوانی به همراه داشته است. شولتس در توجیه این تصمیمش می‌گوید که کی‌یف ممکن است از این موشک با بُرد حدود ۵۰۰ کیلومتر علیه مواضعی در خاک روسیه استفاده کند و این به گسترده‌تر شدن جنگ در اوکراین بینجامد؛ بدین‌گونه روسیه می‌تواند آلمان را یک طرف جنگ بداند.
در پی حمله تروریستی حماس به اسرائیل و آغاز جنگ در خاورمیانه نیز شولتس بارها صراحتا بر حمایت از اسرائیل و یهودیان تاکید کرد و حتی در یازدهمین روز از جنگ حماس و اسرائیل، برای ابراز همبستگی با مردم اسرائیل وارد اسرائیل شد.
انتقادها از شولتس؛ شکست دولت ائتلافی
عملکرد اولاف شولتس در مقام صدراعظم آلمان البته با انتقادهای فراوانی مواجه شده است؛ از جمله آنکه اولاف شولتس، روز ۶ نوامبر کریستیان لیندنر، وزیر دارایی دولت ائتلافی از حزب دمکرات‌های آزاد (لیبرال‌ها) را برکنار کرد؛ این اقدام به معنی شکست دولت ائتلافی آلمان بود که به دلیل رنگ‌های نماد حزب‌های تشکیل‌دهنده آن، ائتلاف “آمپل” (چراغ راهنمایی) خوانده می‌شد.
بسیاری از کارشناسان و محافل سیاسی و رسانه‌ای آلمان این شرایط را نتیجه عملکرد سیاسی و اقتصادی شولتس دانسته‌اند؛ بويژه آنکه در تاریخ جمهوری فدرال آلمان تنها سه انتخابات زودهنگام در سال‌های ۱۹۷۲، ۱۹۸۳ و ۲۰۰۵ برگزار شده و دوره قانونگذاری پیش از موعد به پایان رسیده بود.
افزایش چشمگیر موارد یهودی‌ستیزی و همچنان خشونت‌های خیابانی در شهرهای مختلف آلمان طی سال‌های اخیر باعث شده تا بسیاری نوک تیز انتقادها را به سوی شولتش و دولت او نشانه گیرند و او را به ناتوانی در کنترل این خشونت‌ها متهم سازند.
افزون بر این، اقتصاد آلمان نیز در سال‌های اخیر روزهای دشواری را از سرگذرانده است؛ رشد اقتصاد آلمان در سال ۲۰۲۴ هم با روند نزولی مواجه شد و طبق آمارهای رسمی، تولید ناخالص داخلی و سرمایه‌گذاری‌ها در این کشور در سال ۲۰۲۴ میلادی در مقایسه با سال پیش از آن، به ترتیب به میزان دو دهم و ۲.۸ درصد کاهش یافت. همچنین تولید صنعتی در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۰ درصد پایین‌تر از سطح تولید در سال ۲۰۱۸ بوده است.
بیشتر بخوانید: مناظره انتخاباتی آلمان؛ اختلاف نامزدها بر سر سیاست مهاجرتی
از سوی دیگر، بسیاری از ایرانیان رویکرد اولاف شولتس در قبال حکومت ایران را صرفا “بازی با کلمات” دانسته‌اند؛ به عنوان نمونه غزاله شارمهد، دختر جمشید شارمهد، زندانی سیاسی ایرانی-آلمانی بارها دولت آلمان را به “انفعال” و “بی‌عملی” نسبت به جمهوری اسلامی و احساس “عدم مسئولیت” نسبت به پدرش متهم کرد.
دختر ناهید تقوی نیز زمانی که مادرش همچنان در زندان اوین محبوس بود، بارها گفته بود که شولتس مهمترین وظیفه‌اش یعنی حمایت از شهروندان آلمانی را درباره ناهید تقوی انجام نداده است.
حالا اولاف شولتس نامزد حزب سوسیال دموکرات برای صدراعظمی آلمان است؛ سیاستمداری که طبق نظرسنجی‌ها در چهارسال گذشته به میزان قابل‌توجهی از محبوبیت او کاسته شده است. بر اساس جدیدترین نظرسنجی‌ها حزب اولاف شولتس، سوسیال دموکرات، بین ۱۵ تا ۱۷ درصد آراء را به خود اختصاص خواهد داد و بسیار عقب‌تر از اتحاد احزاب دمکرات مسیحی و سوسیال مسیحی (CDU/CSU) و نامزد آنها، فریدریش مرتس قرار دارد؛ این در حالی است که حزب سوسیال دموکرات در انتخابات سال ۲۰۲۱ با کسب بیش از ۲۵ درصد از آراء به پیروزی رسیده بود.
برخی رسانه‌های آلمانی نوشته‌اند چنانچه اولاف شولتس پس از برگزاری انتخابات پیش‌رو به صدراعظمی نرسد، برای همیشه از سیاست کناره‌گیری خواهد کرد؛ آیا او به صدراعظمی و سیاست‌ورزی ادامه خواهد داد؟
