پنجمین دور مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی و آمریکا روز جمعه ۱۳ مه در رم به پایان رسید. به گفته وزیر امور خارجه عمان، این مذاکرات با “پیشرفت‌هایی محدود اما نه قطعی” همراه بوده است.ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی روز جمعه ۱۳ مه (۲ خرداد) دور پنجم مذاکرات خود پیرامون برنامه هسته‌ای تهران را در رم، پایتخت ایتالیا به پایان رساندند.
این مذاکرات که به مدت سه ساعت به طول انجامید، با میانجی‌گری عمان در سفارت این کشور در محله کامیلوچیا در رم دنبال شد. به گفته محمد البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، این دور از مذاکرات با “برخی پیشرفت‌ها اما بدون نتیجه قطعی پایان یافت”.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
بر اساس اظهارات بدر البوسعیدی، به نظر می‌رسد که مذاکرات میان این دو کشور ادامه خواهد یافت. در حال حاضر این گفت‌وگوها به پیچیده‌ترین نقطه خود نزدیک شده‌اند.
یافتن راه‌حلی میانه بین خواسته ایالات متحده برای توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم از سوی جمهوری اسلامی و اصرار تهران بر ادامه این برنامه، به عنوان بزرگ‌ترین چالش محسوب می‌شود.
در همین حال وزیر خارجه عمان در پلتفرم اکس نوشت: «ما امیدواریم بتوانیم در روزهای آتی مسائل باقیمانده را روشن کرده و به سمت هدف مشترک دستیابی به توافقی پایدار و شرافتمندانه حرکت کنیم.»
بیشتر بخوانید: روبیو: گزینه دیگری غیر از توافق بسیار بدتر خواهد بود
مقام‌های آمریکایی، از جمله دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا همچنان بر این موضع پافشاری دارند که تهران در هیچ توافقی که منجر به لغو تحریم‌ها شود، نباید اجازه غنی‌سازی اورانیوم داشته باشد.
“اختلافات بنیادی”
با این حال عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی صبح جمعه ۲۳ مه در فضای مجازی تصریح کرد که توافق بدون غنی‌سازی، معنایی برای ایران ندارد. او در شبکه اجتماعی اکس نوشت: «یافتن مسیر توافق، دانش فضایی نمی‌خواهد. وقت تصمیم‌گیری است.»
او پیش از مذاکرات روز جمعه همچنین گفته بود که “اختلافات بنیادی” با ایالات متحده همچنان پابرجاست، اما تهران آمادگی دارد که تأسیسات هسته‌ای‌اش تحت بازرسی‌های بیشتری قرار گیرند.
بیشتر بخوانید: احتمال پایان مذاکره با آمریکا؛ عراقچی: سودمندی آن مشخص نیست
او در عین حال تاکید کرد: «اگر آمریکا بخواهد مانع از غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران شود، اصلاً توافقی در کار نخواهد بود.»
“فضایی آرام و منطقی”
استیو ویتکاف، فرستاده خاورمیانه‌ای آمریکا و مایکل آنتون، مدیر برنامه‌ریزی سیاست وزارت امور خارجه، نمایندگان ایالات متحده در این دور از مذاکرات بودند.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی که در محل سفارت عمان حضور داشت، در گفت‌وگو با تلویزیون دولتی ایران اعلام کرد که ویتکوف برای رسیدن به پرواز خود محل را ترک کرده و مذاکرات در “فضایی آرام و منطقی” ادامه یافته است.
بیشتر بخوانید: ترامپ از ارائه یک “پیشنهاد رسمی” به تهران خبر داد
در همین حال عراقچی حدود ساعت ۱۷ به وقت محلی در فضای مجازی اعلام کرد که مذاکرات پایان یافته است.
غنی‌سازی همچنان محور اصلی اختلافات
هدف از این مذاکرات، محدود ساختن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی در برابر لغو بخشی از تحریم‌های سنگین اقتصادی اعمال‌شده از سوی آمریکا است.
ترامپ بارها تهدید کرده است که در صورت نرسیدن به توافق، به برنامه هسته‌ای ایران حمله هوایی خواهد کرد. در مقابل، مقام‌های جمهوری اسلامی هشدار داده‌اند که ممکن است برای ساخت سلاح هسته‌ای از ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا نزدیک به سطح تسلیحاتی استفاده کنند.
بر اساس گزارش جدید آژانس اطلاعات دفاعی ایالات متحده، “جمهوری اسلامی تقریباً به‌طور قطع مشغول تولید سلاح هسته‌ای نیست، اما در سال‌های اخیر اقداماتی انجام داده که موقعیت آن را برای تولید سلاح در صورت تصمیم‌گیری مناسب‌تر کرده است.”
بیشتر بخوانید: ترامپ: به توافق با جمهوری اسلامی امیدوارم
در این گزارش همچنین آمده است: «این اقدامات زمان لازم برای تولید اورانیوم با غنای تسلیحاتی به اندازه کافی برای ساخت نخستین سلاح را به کمتر از یک هفته کاهش داده‌اند.»
با این حال، کارشناسان معتقدند که ساخت بمب عملیاتی همچنان به چند ماه زمان نیاز دارد.
غنی‌سازی همچنان مهم‌ترین نقطه اختلاف است. ویتکوف در مقطعی پیشنهاد داده بود که تهران می‌تواند اورانیوم را با غنای ۳٫۶۷ درصد تولید کند، اما بعدها موضع واشنگتن سخت‌تر شد و خواستار توقف کامل غنی‌سازی شد.
تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره این مذاکرات گفت: «ما باور داریم که در این مذاکرات و در مسیر فشار برای توقف کامل غنی‌سازی موفق خواهیم شد.»
او اضافه کرد: «ایرانی‌ها پای میز مذاکرات حاضرند، بنابراین موضع ما را درک کرده‌اند و همچنان در گفت‌وگو شرکت می‌کنند.»
پیشنهادهای مطرح‌شده
یکی از پیشنهادهای مطرح‌شده برای توقف غنی‌سازی در خاک ایران، تأسیس کنسرسیومی منطقه‌ای با حمایت کشورهای خاورمیانه و آمریکا برای تأمین اورانیوم مورد نیاز است. همچنین چند کشور و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاضر به ارائه اورانیوم با غنای پایین برای مصارف صلح‌آمیز هستند.
بیشتر بخوانید: سایه “مکانیسم ماشه” بر مذاکرات ایران و اروپا در استانبول
با این حال، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی تأکید کرده است که غنی‌سازی باید در داخل کشور ادامه یابد. تلاش مشابهی برای تبادل سوخت در سال ۲۰۱۰ نیز در مذاکرات بی‌نتیجه ماند.
در همین حال، اسرائیل تهدید کرده است که در صورت احساس خطر، خود به تنهایی تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار خواهد داد؛ تهدیدی که تنش‌ها در خاورمیانه را در بحبوحه جنگ اسرائیل و گروه تروریستی حماس در نوار غزه، پیچیده‌تر کرده است.
عراقچی روز پنجشنبه ۲۲ مه هشدار داد که اگر اسرائیل به تهدید ادامه دهد، ایران “اقدامات ویژه‌ای” برای دفاع از تأسیسات هسته‌ای خود انجام خواهد داد و هرگونه حمله اسرائیلی را با مشارکت آمریکا تلقی خواهد کرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
مذاکرات بین واشنگتن و تهران که از آوریل آغاز شده‌اند، بالاترین سطح تماس میان این دو کشور از زمان خروج ایالات متحده از برجام در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ به‌شمار می‌روند.
ترامپ پس از بازگشت به قدرت، کمپین “فشار حداکثری” خود بر جمهوری اسلامی را احیا کرده است. او از برگزاری مذاکرات حمایت می‌کند، اما هشدار داده است که در صورت شکست دیپلماسی، گزینه اقدام نظامی روی میز خواهد بود.
