رئیس‌جمهوری آمریکا در ضیافت شام ویژه خبرنگاران در واشنگتن، با سن خود شوخی کرد و در عین حال برخی طعنه‌ها را در این باره شنید. او در این مراسم، برخلاف سلف خود از آزادی رسانه‌ها دفاع کرد.از سنت‌های ضیافت شام خبرنگاران کاخ سفید این است که رئیس‌جمهور باید به این یا آن نکته طنزآمیز گوش فرا دهد. جو بایدن امسال مخاطب سخنان کنایه‌آمیزی از “روی وود جونیور”، کمدین و خبرنگار “دیلی شو” بود.

این کمدین گفت: «در فرانسه مردم به دلیل اینکه نمی‌خواهند تا ۶۴ سالگی کار کنند، شورش می‌کنند. در حالی که ما در آمریکا یک پیرمرد ۸۰ ساله داریم که از ما می‌خواهد بگذاریم چهار سال دیگر ادامه دهد.»

بایدن برای انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا کاندیدا شده و اگر پیروز شود در دور دوم ریاست جمهوری خود ۸۲ ساله خواهد بود. .

بیشتر بخوانید: بایدن نامزدی خود را برای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ اعلام کرد

رئیس‌جمهوری ایالات متحده در جواب با سن و سال خودش شوخی کرد و از غول رسانه‌ای روپرت مرداک نام برد و گفت: «شاید شما فکر می‌کنید که من از روپرت مرداک خوشم نمی‌آید، اما اینطور نیست. چطور می‌توانم کسی را دوست نداشته باشم که مرا شبیه هری استایلز می‌کند؟»

مرداک ۹۲ ساله است و استایلز خواننده و بازیگر بریتانیایی ۲۹ سال دارد.

بایدن افزود که به متمم اول قانون اساسی آمریکا اعتقاد دارد، آن‌هم نه فقط به این دلیل که جیمز مدیسون، که این بند را در قرن هیجدهم نوشت، دوست خوب او بوده است.

اظهارات بایدن در این ضیافت با ۲۶۰۰ مهمان نکته‌ای جدی نیز در بر داشت و آن م دفاع از آزادی مطبوعات بود که در متمم اول قانون اساسی به آن اشاره شده است.

بریتنی گرینر در میان مهمانان

بایدن گفت که آزادی رسانه از ارکان یک جامعه آزاد است نه دشمن آن. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا بارها روزنامه نگاران را “دشمنان مردم” توصیف کرده بود.

بیشتر بخوانید: بایدن: ایران و روسیه گروگان‌های آمریکایی را فورا آزاد کنند

جشن مطبوعاتی امسال خبرنگارانی را در کانون توجه داشت که به ناحق به دلیل انجام حرفه‌شان زندانی شده‌اند، از جمله ایوان گرشکوویچ از وال استریت ژورنال، که در روسیه در حبس به سر می‌برد. بایدن گفت: «ما هر روز برای آزادی او تلاش می کنیم.»

در میان مهمانان افتخاری این ضیافت شام بریتنی گرینر، بسکتبالیست آمریکایی نیز دیده می‌شد که سال گذشته پس از گذراندن ده ماه حبس در روسیه در چارچوب مبادله زندانیان آزاد شد.

کارگران پروژه‌ای صنایع نفت اعتراضاتی قدرتمند را علیه حداقل دستمزد، ناامنی شغلی و حقوق معوقه آغاز کرده‌اند. خیزشی علیه بیگاری، تبعیض و تحقیر. اول ماه مه ۱۴۰۲چه تفاوتی با سال‌های قبل دارد و دستاوردهای جامعه کارگری چیست؟هفتم اردیبهشت، قطار ابراهیم رئیسی در میانه سفر به خوزستان ترمز کرد تا رئیس دولت سیزدهم به میان کارگران نیشکر هفت تپه برود و مردمی بودن نظام را بشارت دهد. دو روز بعد، رهبر جمهوری اسلامی با جمع دستچین شده‌ای از کارگران ملاقات کرد تا آنها را “حیات جامعه” بنامد و از تحرکات دشمن برحذر بدارد. او در این دیدار تجمعات کارگری را مصادره به مطلوب کرد و اعتراض به حقوق معوقه یا واگذاری‌ها را “کمک به نظام و آگاه کردن دولت” خواند. خامنه‌ای در ترجیع‌بند معمول خود گفت: «در همین قضایا جامعه کارگری با دشمن مرزبندی کردند و نگذاشتند دشمن از این اعتراض سوءاستفاده کند.»

رسانه‌ها و دستگاه‌های خبری دولتی و حکومتی، حضور رئیسی در هفت‌تپه و دیدار خامنه‌ای با کارگران را مصادیق امید جامعه کارگری به بهبود اوضاع دانسته‌‌‌اند. تشکیلات دولتی خانه کارگر نیز با اطلاعیه‌ای ستایشگرانه به سخنان خامنه‌ای واکنش نشان داد. بیانیه‌های نهادهای مستقل صنفی و کارگری اما در بیان واقعیات با کسی تعارف ندارند؛ واقعیاتی چون تحمیل فلاکت، سرکوب مزدی و ناامنی شغلی برای میلیون‌ها خانوار که زیر خط فقر دست و پا می‌زنند اما تسلیم حقارت نشده‌اند.

رستاخیز معترضان

اعتصابی گسترده در بیش از صد کارگاه مجتمع ‌پتروشیمی، گاز و نفت در جریان است که هوایی تازه در مطالبات جامعه کارگری و جنبش اعتراضی سراسری دمیده است. مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارس اما ادعا کرده که اعتصابی در کار نیست بلکه در در بعضی از بخش‌ها مانند جوشکاری یا تأسیسات “ترک کار” روی داده و با پایان گرفتن مهلت قانونی فعالیت مقطعی کارگران فصلی، چهار هزار کارگر تازه جایگزین آنها می‌شوند. اخراج خاموش از پنجشنبه هفتم اردیبهشت شروع شده و مقام یاد شده در همصدایی با پیمانکاران، کارگران را بازیچه “افراد معاند” خوانده است.

اما شورای سازماندهی اعتراضات کارگران پیمانی در اعلامیه‌ای تاکید کرده که اعتصاب نفت‌گران ادامه دارد: «ما نه تنها از دو خواست فوری و سراسری خود یعنی افزایش ۷۹ درصدی حقوق‌ها و۲۰ روز کار و ده روز استراحت کوتاه نمی‌آییم بلکه پیگیر دیگر مطالبات معیشتی و کاری خود هستیم و بر برچیده شدن بساط پیمانکاران مفتخور پای می‌فشاریم.» کارکنان پتروشیمی رازی بندر ماهشهر هم به اعتصاب نفتگران پیوسته‌اند و ۴۸ تشکل صنفی و گروه‌های دانشجویی و دانش آموزی نیز در تدارک اعتراضات وسیع در روز اول ماه مه هستند.

این همبستگی با وجود قلع و قمع سندیکاها و تشکل‌های مستقل، مدیون حلقه‌های تبادل تجربه، سازماندهی و سازمان‌یابی است که در کانال‌های تلگرامی کارگری متجلی می‌شوند.

آهستگی و پیوستگی

اگر در دهه شصت تا هفتاد، فعالیت‌های کارگری پراکنده و به نوعی زیرزمینی بودند، در دهه هشتاد، کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل‌های کارگری، سندیکای واحد یا سندیکای نیشکر یا اتحادیه آزاد کارگران شکل گرفتند. در دهه ۹۰ نسلی سر برآورد که نگاه و رویکردی دیگر به مطالبات صنفی داشت و فصل جدیدی در جنبش کارگری ایران رقم زد. حاکمیت اما بیکار ننشست و به سلاح همیشگی تفرقه متوسل شد. از قطع ارتباط سازماندهندگان با بدنه جنبش تا واداشتن آنها به خروج از کشور. ترمیم افتراق و شکاف بین سه نسل مدت‌ها طول کشید اما کیفیت و عیار آگاهی و اتحاد را بالاتر برد.

بیشتر بخوانید: وقتی دولت و کارفرما دست به یکی می‌کنند

مطالبه‌گری منسجم جامعه کارگری در سال گذشته کم سابقه بوده اما تعداد تجمعات اعتراضی کم‌تر شده‌اند. اما چگونه آن هم با وجود خیزش اعتراضی سراسری؟ علیرضا نوایی، پژوهشگر و عضو “اتحاد بین‌المللی حمایت از کارگران در ایران” به دویچه وله می‌گوید: «۱۱۳ اعتصاب کارگری در سال گذشته انجام گرفت که نسبت به سال قبل‌تر، ۷۰درصد کاهش داشته اما این بدان معناست که کارگران فرا گرفته‌اند که چه می‌دهند و چه به دست می‌آورند. جامعه کارگری مانند سایر قشرهای اجتماعی در خیابان‌ها بود اما در واحدهای کاری آنها پی برده‌اند که در چه زمان و بر حسب چه شرایطی فراخوان اعتصاب بدهند. این تلاشی مورچه‌وار است. جنبش آهسته و پیوسته ادامه دارد و بیش از پیش به سازماندهی و هوشمندی برای نتیجه‌بخش بودن متکی می‌شود.»

تعمیق آگاهی و شبکه‌سازی

در عین حال انتظاراتی از جامعه کارگری ایران وجود دارد که بر الگوی سال ۱۳۵۷ و پیشتازی و نقش آفرینی آنها در سقوط نظام پیشین استوار است. علیرضا نوایی می‌گوید این برخوردی طلبکارانه با کارگران است: «مشعل اعتراض و مقاومت از سال‌ها قبل دارد دست به دست می‌شود. یک بار مالباختگان آن را به دست می‌گیرند و یک بار بازنشستگان، یک بار کارگران، یک بار فرهنگیان یا دانشجویان… یک بار شاهد ۹۶ هستیم و بعد ۹۸ را می‌بینیم. این‌ها در کنار اعتراضات متفرقه دیگر، حلقه‌هایی متصل به هم و موثر در یکدیگر هستند.»

در آبان ۹۸، اعتراضات کارگری به نسبت مشابه سال قبل، ۲۵درصد کمتر و کمرنگ شد. نوایی در توضیح امر می‌گوید، این عقب‌نشینی نبود بلکه مقاومت به به عرصه عمومی منتقل شده بود و کارگران اهمیت سازمان‌دهی و به حداقل رساندن آسیب‌های سرکوب را می‌دانند: «ما اکنون پرشمار سازمان‌دهنده کارگری داریم که بی‌گدار به آب نمی‌زنند و به تجربه می‌دانند فراخوان‌ اعتصاب و اعتراض را در کدام برهه مناسب اعلام کنند. سال ۱۳۵۷ کارگران، برای ایجاد شوراها و خواست‌های خود با دانشجویان و فعالان سیاسی مشورت می‌کردند اما الان برعکس شده و این سازمان‌های سیاسی هستند که به کارگران رجوع می‌کنند تا از تجربیات‌شان بهره برند.»

شاید بتوان مصداق این نظر را در منشور آزادی، رفاه، برابری یافت که در آستانه اول ماه مه منتشر شده و امضای شماری از کارگران و فعالان سیاسی و فرهنگی را ذیل خود دارد. منشور چند گام جلوتر از بیانیه‌های مشابه یادآوری می‌کند که توجیه، تثبیت و پاسداری از سرمایه‌داری در اشکال گوناگونی صورت می‌گیرد که حکومت دینی تنها یکی از آنهاست و راه دست‌یابی جامعه به آزادی و رفاه و برابری با تکیه بر نیروی دمکراسی شورایی هموار می‌شود.

بیشتر بخوانید: روز جهانی کارگر؛ تحمیل حق اعتصاب به دولت و کارفرما

علیرضا نوایی می‌گوید یک دستاورد مبارزات کارگری، تحمیل خواست آزادی تجمع به حاکمیت بوده است: «سازماندهی کارگران پروژه‌ای در حدود ۱۰۰ کارگاه خودش هنری است در برابر ابزار سرکوب. ارتباط‌های کارگران قوی‌تر شده و تشکل یابی را به عنوان یک اصل پذیرفته‌اند، هر کجا را بسته‌اند راه دیگری یافته‌اند.»

سرکوب امنیتی، ناامنی شغلی

در سال گذشته هزار و ۶۱۶ تجمع کارگری و صنفی در ایران برگزار شده که جلوه‌های شاخص آن در نیشکر هفت‌تپه، کشت و صنعت کارون، سازمان تامین اجتماعی و تجمعات کشاورزان در شرق اصفهان بوده‌اند. ۱۱۳ اعتصاب کارگری و ۳۹۵ اعتصاب صنفی فرهنگیان و بازنشستگان با فشارهای امنیتی، پرونده سازی، احضار، بازداشت، احکام حبس و شلاق برای کنشگران.

بیش از ۹۰درصد کارگران زیر تیغ قراردادهای موقت و بیکاری یک شبه هستند و اخراج خاموش ۴۰۰۰نیروی شاغل در صنعت نفت بر چنین بستری متکی است. دستگاه قضایی اما یک روز پس از دیدار هزار کارگر گزینشی با خامنه‌ای، بیلان حمایت از طبقه کارگر را با این مدعا منتشر کرده که با اقدامات حقوقی مانع تعطیلی ۱۴۸۵ واحد تولیدی و پیشگیری از بیکاری ۲۴۲هزار کارگر در سال گذشته شده است.

حضور رئیسی در نیشکر هفت تپه، با تبلیغات گسترده در باره پشتگرمی متقابل نظام و کارگران به یکدیگر همراه بود. این همه در حالی است که خانوارهای کارگری خود را در مقابل حاکمیتی می‌بیند که نماینده منافع کارفرمایان است و حداقل دستمزدی را تعیین کرده که کفاف یک هفته زندگی را هم نمی‌دهد.

بیشتر بخوانید: مهم‌ترین سلاح کارفرما، تفرقه کارگران است

ده‌ها کارگر و فعال کارگری و صنفی هم اینک در زندان به سر می‌برند. تشکل‌های مستقل چون سندیکای واحد، نیشکر هفت تپه یا اتحادیه آزاد کارگران، جملگی در معرض انواع اتهامات و پرونده‌سازی‌ها و تهدیدها قرار می‌گیرند محکومیت ۴۲ کارگر و فعال کارگری به ۱۶۲ ماه حبس تعزیری و ۱۲۹ ماه حبس تعلیقی، گوشه‌ای از این فشارهاست.

سرکوب امنیتی اما جامعه کارگری را در مقاومت علیه سرکوب مزدی مصمم‌تر می‌کند.

به اعتقاد علیرضا نوایی، فعال “اتحاد بین‌المللی حمایت از کارگران در ایران”، جنبش کارگری برای افزایش دستمزد، حقوق معوقه و امنیت شغلی از پا نخواهد نشست و با سازماندهی بیشتر به اعتراض‌ها ادامه خواهد داد: «تجمعات گاهی کمتر می‌شوند اما نمی‌خوابند؛ آرام می‌شوند برای خیز بعدی زیرا جنبش کارگری ریشه و پیشینه دارد و راه خودش را می‌رود.»

یک جامعه‌شناس می‌گوید بیش از ۷۱ درصد زنان سالمند تنها هیچ گونه درآمدی ندارند. طبق برآورد او تعداد این گروه در ۳۰ سال آتی سه برابر می‌شود و دولت باید برای کمک به آنها چاره‌اندیشی کند.در سال‌های اخیر گزارش‌های متعددی در باره فقر در میان زنان سالمند تنها در ایران منتشر شده اما به نظر می‌رسد که این معضل برای مسئولان حکومتی اهمیت چندانی ندارد. شورای ملی سالمندان ایران چهار سال پیش اعلام کرده بود که حدود یک‌ سوم سالخوردگان کشور از فقیرترین قشرهای جامعه هستند و بیش از نیمی از زنان سالمند از نظر اقتصادی به اطرافیان خود اتکا دارند.

آن زمان وزارت بهداشت جمهوری اسلامی آمار سالمندانی را که هیچ گونه درآمدی ندارند ۱۷ درصد اعلام کرد و گفته شد، شمار زنان سالمند بی‌درآمد نسبت به مردان بسیار بیشتر است.

اکنون روزنامه اعتماد با طاهر موسوی، جامعه‌شناس در باره این مسئله گفت‌وگو کرده است. عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران در کل تصویر غم‌انگیزی از اوضاع آنان ارايه داده و گفته است:‌ «بیش از ۹۰ درصد زنان سالمند تنهای ایرانی در سه دهک پایین درآمدی قرار دارند.»

او یادآور شده که این زنان به‌طور جدی مشکل معیشتی دارند و برای پرداخت هزینه‌های درمان و توانبخشی با چالش بزرگی روبه‌رو هستند.

بیشتر بخوانید: آزار سالمندان در ایران؛ رده سوم در خشونت‌های خانگی

بر اساس آماری که موسوی عرضه کرده، بیش از ۷۱ درصد زنان سالمند تنها درآمدی ندارند. در میان ۲۹ درصد باقیمانده هم سه‌ونیم درصد درآمد ماهانه‌شان کمتر از یک میلیون تومان است و ۱۳.۵ درصد بین یک تا سه میلیون تومان درآمد دارند.

افزایش چشمگیر زنان تنها

موسوی گفته است که در ۳۰ سال آینده تعداد زنان سالمندِ تنها در ایران سه برابر خواهد شد. او در عین حال چشم‌انداز بهتری نسبت به امروز تصویر کرده است:‌ «آنها باسوادتر از زنان سالمند تنهای کنونی هستند، مهارت بیشتری در بهره‌گیری از تکنولوژی دارند (…) از پایگاه اجتماعی بالاتری برخوردارند، به احتمال زیاد درآمد و وضعیت اقتصادی بهتری دارند، اما به دلیل نداشتن فرزند یا محدود بودن ابعاد خانواده، حمایت‌های غیررسمی آنها به‌ گونه چشمگیری کاهش می‌یابد.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

این جامعه‌شناس تاکید کرده است که به همین دلیل باید برای حمایت‌های رسمی از زنان سالمند تنهای ۳۰ سال آینده از اکنون برنامه‌ریزی شود.

اتحادیه اروپا در سال جاری اولین قانون جامع جهانی برای هوش مصنوعی را تصویب خواهد کرد. به گفته کمیسر حوزه رقابت‌ها، هوش مصنوعی به زودی در بسیاری از زمینه‌ها تأثیرگذار خواهد بود. نگاهی به امکانات و ریسک‌های هوش مصنوعی.هوش مصنوعی در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته است: ChatGPT و سایر نرم‌افزارها می‌توانند کارهایی را در عرض چند ثانیه انجام دهند که انسان تا کنون در زمان کوتاه و با کیفیت بالا قادر به انجام‌ آنها نبوده است.

پرسش اینجاست که آیا بسیاری از مشاغل در آینده حذف خواهند شد زیرا ماشین‌ها می‌توانند کار را سریع‌تر انجام دهند؟ آیا هنوز به وکیل، کارمند مالیاتی، روزنامه‌نگار، مکانیک خودرو یا قصاب نیاز داریم؟ هوش مصنوعی چه ریسک‌هایی در بر دارد و چگونه باید با کاربردهای دوگانه آن برخورد کرد؟

اتحادیه اروپا در حال تدوین قوانین مربوط حوزه هوش مصنوعی است.

بیشتر بخوانید: زنگ خطر هوش مصنوعی؛ ایتالیا ‌ChatGPT را فیلتر کرد

مارگرت وستاگر، کمیسر امور رقابت اتحادیه در رابطه با تدوین قوانین مربوط به هوش مصنوعی می‌گوید، الزام به برچسب‌گذاری تصاویر ایجاد شده توسط هوش مصنوعی از جمله برنامه‌ریزی‌هاست.

وستاگر در حاشیه نشست وزیران امور دیجیتال گروه هفت کشور صنعتی در تاکازاکی ژاپن، به رویترز گفت که هفته گذشته کمیته‌های مسئول پارلمان اروپا پیش‌نویسی را درباره مقررات هوش مصنوعی به تصویب رسانده‌اند.

وزیر کار آلمان: تحولاتی همانند در انقلاب صنعتی

هوبرتوس هایل، وزیر کار آلمان، تحولات کنونی را با انقلاب صنعتی مقایسه کرده و به نشریه “تاگس‌اشپیگل” گفته که تا حدود ده سال دیگر هوش مصنوعی در هر شغلی نقش ایفا خواهد کرد. این امر در مورد مشاغل و فعالیت‌هایی که هنوز باورش سخت است نیز صدق می‌کند.

وزیر کار آلمان خواستار تنظیم مقررات مربوطه شده تا در نهایت این هوش مصنوعی باشد که به خدمت مردم می‌کند و نه برعکس.

درخواست برای تحقیقات گشوده برای افکار عمومی

میشائئل بِتز، رئیس انستیتوی هوش مصنوعی در دانشگاه برمن، خواستار تحقیقات باز در این حوزه شد. او به رادیو برمن گفت، مهم است مردم بدانند چه چیزی در حال تحقیق است. این امر همچنین شامل کسب نظر از پژوهشگران حوزه اخلاق و اجتماع در مورد توانمندی‌ها و ریسک‌ها و بهترین راه برخورد با آنها است.

بیشتر بخوانید: هشدار یوروپل درباره استفاده از هوش مصنوعی

این پژوهشگر می‌گوید، مشخص است که هر فناوری که باعث پیشرفت می‌شود ریسک کاربرد دوگانه را نیز در بر دارد. به عنوان مثال، پهپادها می‌توانند در بلایای طبیعی بازماندگان را بیابند و نجات دهند، اما می‌توان آن‌ها را به سلاح مجهز کرد و انسان‌ها را کشت. بنابراین، باید دانشجویان و دانش‌پژوهان جوان را به گونه‌ای آموزش که با آگاهی کامل با این گونه ریسک‌ها و خطرات برخورد کنند.

بیت‌کام: هوش مصنوعی می‌تواند صنعت فناوری چین را ترمز کند

بنا به ارزیابی اتحادیه حوزه الکترونیک Bitkom، هوش مصنوعی به مشکل بزرگی برای صنعت فناوری چین بدل خواهد شد.

برنهارد روهلِدِر، مدیرعامل ارشد این اتحادیه به نشریه آلمانی “بیلد ام زونتاگ” گفته است که هوش مصنوعی به آزادی بیان و کثرت‌گرایی نیاز دارد، زیرا در غیر این صورت امکان یادگیری ندارد. نظام سانسور در چین وظایفی را در برابر این گونه برنامه‌ها می‌گذارد که قابل حل نیستند.

بسیاری از حوزه‌های حرفه‌ای تغییر خواهند کرد

ینس زودِکوم، اقتصاددان آلمانی در مصاحبه با رادیو SWR آلمان می‌گوید که یک شغل به طور معمول از مجموعه کاملی از وظایف تشکیل شده است. برخی از مشاغل به راحتی قابل جایگزینی هستند، برخی دیگر نه. اگر یک فناوری بخشی از وظایف یک حرفه را به عهده بگیرد، افراد می‌توانند روی قسمت دیگر تمرکز کنند که اتوماتیزه کردن آن چندان آسان نیست، “یعنی هر آن چیزی که در وهله نخست با رابطه میان‌کُنشی انسانی سر و کار دارد، از جمله به ارتباطات، خلاقیت، برنامه‌ریزی استراتژیک و بلندمدت مربوط می‌شود”، قابلیت اتوماتیزه کردن ندارد.

از نظر این اقتصاددان، در اصل، این کار باعث افزایش بهره‌وری در یک شغل نیز می‌شود، زیرا به سادگی می‌توان یک بسته کامل بسیار بهتر، حاصل از کار انسان و ماشین ارائه داد.

بیشتر بخوانید: سازمان ملل خواستار توقف استفاده از هوش مصنوعی ناقض حقوق بشر شد

با این حال، در صورتی که انسان‌های هر چه بیشتری از هوش مصنوعی استفاده کنند، این امر می‌تواند به یک مشکل واقعی تبدیل شود. آنچه در این بحث نباید نادیده گرفت، این است که هوش مصنوعی هنوز به قدرت محاسباتی زیادی نیاز دارد. این امر به پایگاه‌های عظیم سرور با رایانه‌هایی نیاز دارد که برق بسیار زیادی مصرف می‌کنند.

بر اساس آخرین اطلاعات، هزینه بهره‌برداری از “چت‌جی‌پی‌تی” بیش از ۷۰۰هزار دلار در روز برآورد می‌شود.

یک گروه چریکی از کریمه به نام ”آتش” فعالیت‌های خود علیه ارتش روسیه در اوکراین را گسترش می‌دهد. به گفته سخنگوی این گروه، شمار اعضای آن در حال افزایش است و در ارتش روسیه هم نفوذ کرده است.مقاومت در برابر قدرت اشغالگر روسیه در اوکراین به شکل‌های گوناگون صورت می‌گیرد. علاوه بر ارتش و نیروهای مسلح مردمی، اکنون یک گروه چریکی به نام ”آتش” اعلام کرده که نه تنها فعالیت‌های خود را گسترش می‌دهد بلکه در ارتش روسیه نیز نفوذ کرده است.

شبکه خبری ان‌.تی.وی در باره ”آتش” گزارشی منتشر کرد که در آن چند عملیات این گروه علیه سربازان و سیاستمداران روسی در سرزمین‌های اشغالی اوکراین معرفی شده‌اند.

به گفته ان.تی.وی این گروه چریکی ادعا می‌کند که حملات زیادی را انجام داده اما در بیشتر موارد، هیچ مدرکی دال بر دخالت خود در آن‌ها ارائه نکرده است.

یکی از این عملیات انفجار یک ایست بازرسی ارتش روسیه در آخر هفته گذشته است که در شهر اولشکی در جنوب اوکراین رخ داد. این شهر کوچک از همان روزهای اول حمله نظامی روسیه به اوکراین اشغال شده است و در کرانه رود دنیپرو، روبروی شهر خرسون قرار دارد.

”آتش ”همچنین اعلام کرد که کریل استرموسوف، معاون فرماندار نظامی روس در منطقه خرسون را کشته است. استرموسوف یک تاجر اوکراینی بود که به خاطر خدماتش به روسیه به این مقام رسید. او در نوامبر ۲۰۲۲ در یک تصادف رانندگی کشته شد. به گفته ان.تی.وی چند روز پیش از این حادثه ”آتش ”اعلام کرده بود: «عملیات کشتن استرموسوف آغاز شده است».

آموزش سربازان روسی

گروه ”آتش ”با انتشار ویدیوهایی به سربازان روسی می‌آموزد، چگونه تانک‌های خود را از کار بیاندازند و به این شکل از شرکت در جنگ خودداری کنند.

پس از صدور فرمان بسیج عمومی برای شرکت در جنگ اوکرای از جانب ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، ده‌ها هزار مرد جوان از زندگی عادی خارج و به جبهه جنگ اوکراین فرستاده شدند. شماری از این افراد به کشورهای دیگر پناهنده شده‌اند و شماری نیز به شکل‌های گوناگون از شرکت در جنگ خودداری می‌ٰکنند.

بر اساس گزارش ان.تی.وی شیو‌ه‌های از کارانداختن تانک که ”آتش ”به سربازان روسی می‌آموزد کارساز هستند و باعث می‌شوند که تا تعمیر تانک‌ها جان سربازان در امان باشد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

”آتش ”همچنین گفته است، از طریق روس‌ٰهای منتقد ‍پوتین که اکنون به‌زور لباس سربازی پوشیده‌اند به ارتش روسیه نفوذ کرده و امیدوار است که بتواند از درون به ارتش کشور مهاجم خسارات سنگینی وارد کند.

گروه چریکی آتش چندی پیش اعلام کرده بود که ۸۰۰ عضو فعال دارد و اعضای آن همواره در حال افزایش است.

خانواده‌ای در تگزاس آمریکا از آنجایی که کودک آنها نمی‌توانست بخوابد، از همسایه خود خواستند که تمرین با تفنگ خود در حیاط خانه را متوقف کند. در پی آن مرد عصبانی و وارد خانه آن‌ها شد و هشت نفر را کشت و مجروح کرد.در ایالت تگزاس آمریکا، مردی در خانه همسایه خود با تفنگ تهاجمی پنج نفر از جمله یک کودک هشت ساله را کشت. مقامات شهرستان کلیولند، منطقه سن جاکینتو در نزدیکی هیوستون در ایالت تگزاس آمریکا گفتند که قربانیان از کشور هندوراس بوده‌اند و عامل مظنون یک مکزیکی بوده و هم‌اکنون متواری است.

بر اساس گزارش رسانه‌ها، فرد تیرانداز عصر جمعه ۲۸ آوریل (۸ اردیبهشت) با تفنگ تهاجمی در ملک خود تمرین تیراندازی را انجام می‌داده است. وقتی همسایه‌هایش از او خواستند که دست از کار بکشد زیرا کودک آن‌ها نمی‌تواند بخوابد، مرد عصبانی می‌شود.

بیشتر بخوانید: ده کشته در تیراندازی به باشگاهی در حومه لس‌آنجلس

گرِگ کاپرز، کلانتر سن جاکینتو گفت که همسایگان حدود ساعت ۲۳:۳۰ شب به وقت محلی با پلیس تماس گرفتند. وقتی مأموران رسیدند، شاهد تصاویر وحشتناکی بودند: آن‌ها چهار کشته و چندین فرد به شدت مجروح در خانه یافتند. چهار فرد مجروح به بیمارستان منتقل شدند، اما یک کودک هشت ساله بر اثر شدت جراحات جان سپرده است. در زمان جنایت ده نفر در خانه بوده‌اند.

بیشتر بخوانید: مکزیک در آدم‌ربایی پس از سوریه در مقام دوم جهان قرار دارد

به گفته کلانتر، قربانیان در سراسر خانه، از درب ورودی تا اتاق خواب، روی زمین افتاده بودند. دو کودک کوچک که زیر بدن دو زن کشته‌شده بودند از قتل عام جان سالم به در بردند. کاپرز به یک فرستنده رادیویی محلی گفت که زنان برای محافظت از کودکان کوچک با بدن خود فرزندان خود را نجات دادند. مهاجم قربانیان خود را به معنای واقعی کلمه “اعدام” کرده بود و اکثر آنها با شلیک گلوله به سرشان کشته شده بودند. این مرد مست بوده و گفته می‌شود به همسایگان گفته بود: «من در حیاط خانه خود هر کاری بخواهم می‌توانم انجام دهم.»

ساکنان اطراف محض احتیاط در خانه بمانند

کلانتر کاپرز در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «همه قربانیان از هندوراس آمده‌اند.» مهاجم که مکزیکی بوده، تحت تعقیب است. به گفته پلیس، برای متهم ۳۹ ساله حکم دستگیری به اتهام پنج فقره قتل صادر شده و احتمال داده می‌شود که کشور را ترک کرده باشد. با این وجود، همه افرادی که در مجاورت صحنه جرم زندگی می کنند باید محض احتیاط در خانه بمانند. پلیس فدرال ایالات متحده “اف‌بی‌آی” نیز جستجو را آغاز کرده و در مورد نزدیک شدن به این مرد هشدار داده است.

انریکه رئینا، وزیر خارجه هندوراس، خواستار شدیدترین مجازات قانونی برای این فرد شد. او در توییتر گفت که کشورش با تأثر تمام این پرونده را دنبال می‌کند.

‍جلسه استیضاح رضا فاطمی امین با برکناری وزیر صمت دولت رئیسی ‍پایان یافت. مهم‌ترین ایراداتی که به این وزیر وارد شده و باعث استیضاح او شده بود، مشکلات صنعت خودروسازی، دستکاری آمار، رانت‌خواری و فساد بود.روز یکشنبه ۱۰ اردیبهشت (۳۰ آوریل) نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۶۲ رای موافق، ۱۰۲ رای مخالف، ۲ رای ممتنع و ۶ رای باطله از مجموع ۲۷۲ نماینده حاضر در مجلس با برکناری وزیر صمت موافقت کردند.

به گزارش خبرگزاری‌های ایران رای‌گیری برای استیضاح به صورت مخفی و با ورقه انجام شد.

انتقاد به فاطمی امین بیش از هر چیز مشکلات صنعت خودروسازی، دستکاری آمار، رانت‌خواری و فساد بود.

احمدرسولی نژاد، یکی از نمایندگان موافق استیضاح گفت، شرکت ایران خودرو در سال۱۴۰۱ حدود ۵۵۰ هزار دستگاه تولید داشته در حالی که آمار فروخته شده ۶۱۳ هزار خودرو اعلام شده است.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تاکید کرد که آمار وزارت صمت شامل خودروهای معیوب هم می‌شود.

رسولی نژاد اظهار داشت: «فاطمی امین پیش از این اعلام کرده است که ۱۰۰ برنامه برای این وزارتخانه دارد و روز استیضاح قبلی اعلام کرد که ۳۰۰ برنامه دارد، مگر برنامه کودک است که وزارتخانه به این عظمت در ۴۸ ساعت ۲۰۰ برنامه جدید اعلام کند.»

به گفته این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس زیان انباشته در ایران خوردرو و سایپا ۱۲۰ هزار میلیارد تومان است «که این نتیجه مدیریت ضعیف و ناکارآمد است».

یک عضو دیگر این کمیسیون گفت: « لیست بلند بالایی از رانت‌ها و فسادهای افراد و گروه‌های ناشی از تصمیمات آقایان در وزارت صمت را در اختیار داریم.»

حمایت از وزیر برکنارشده

ابراهیم رئيسی و شماری از نمایندگان مجلس در دفاع از فاطمی امین سخن گفتند و او را فردی قابل اعتماد و به دور از هر گونه فساد معرفی کردند.

چند نماینده معتقد بودند که استیضاح یک وزیر مخالفت با دولت است و به طور تلویحی تاکید کردند که مجلس و دولت نباید جلوی کار یکدیگر را بگیرند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

شخص وزیر هم در دفاع از اتهاماتی که به او زده شده سخنرانی کرد و آنها را بی‌اساس خواند.

خبرگراری ایرنا به نقل از او نوشت، در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ «رابطه‌ای بین یکی از واحدهای مجلس و یکی از خودروسازان متخلف (که بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان تخلف نزد دستگاه‌های نظارتی دارد و در حقیقت مافیای خودرو است) شکل گرفت؛ اما در این زمینه هیات رییسه وقت مجلس ورود و از حیثیت مجلس دفاع کرد.»

فاطمی امین پرسید: «چرا آن اقدام که مربوطه به سال ۱۴۰۰ است، به موضوع استیضاح گره زده می‌شود؟»

از دیگر ایراداتی که پیش‌تر به وزیر صمت گرفته شده بود، خبر اهدای خودرو به برخی نمایندگان مجلس بود. فاطمی امین این خبر را هم تکذیب کرد.

برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی یک وزیر دوبار استیضاح می‌شود. در آبان ماه گذشته نیز برای فاطمی امین جلسه استیضاح برگزار شد اما اکثریت نمایندگان به او رای اعتماد دادند.

‍جلسه استیضاح رضا فاطمی امین با برکناری وزیر صمت دولت رئیسی ‍پایان یافت. مهم‌ترین ایراداتی که به این وزیر وارد شده و باعث استیضاح او شده بود، مشکلات صنعت خودروسازی، دستکاری آمار، رانت‌خواری و فساد بود.روز یکشنبه ۱۰ اردیبهشت (۳۰ آوریل) نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۶۲ رای موافق، ۱۰۲ رای مخالف، ۲ رای ممتنع و ۶ رای باطله از مجموع ۲۷۲ نماینده حاضر در مجلس با برکناری وزیر صمت موافقت کردند.

به گزارش خبرگزاری‌های ایران رای‌گیری برای استیضاح به صورت مخفی و با ورقه انجام شد.

انتقاد به فاطمی امین بیش از هر چیز مشکلات صنعت خودروسازی، دستکاری آمار، رانت‌خواری و فساد بود.

احمدرسولی نژاد، یکی از نمایندگان موافق استیضاح گفت، شرکت ایران خودرو در سال۱۴۰۱ حدود ۵۵۰ هزار دستگاه تولید داشته در حالی که آمار فروخته شده ۶۱۳ هزار خودرو اعلام شده است.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تاکید کرد که آمار وزارت صمت شامل خودروهای معیوب هم می‌شود.

رسولی نژاد اظهار داشت: «فاطمی امین پیش از این اعلام کرده است که ۱۰۰ برنامه برای این وزارتخانه دارد و روز استیضاح قبلی اعلام کرد که ۳۰۰ برنامه دارد، مگر برنامه کودک است که وزارتخانه به این عظمت در ۴۸ ساعت ۲۰۰ برنامه جدید اعلام کند.»

به گفته این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس زیان انباشته در ایران خوردرو و سایپا ۱۲۰ هزار میلیارد تومان است «که این نتیجه مدیریت ضعیف و ناکارآمد است».

یک عضو دیگر این کمیسیون گفت: « لیست بلند بالایی از رانت‌ها و فسادهای افراد و گروه‌های ناشی از تصمیمات آقایان در وزارت صمت را در اختیار داریم.»

حمایت از وزیر برکنارشده

ابراهیم رئيسی و شماری از نمایندگان مجلس در دفاع از فاطمی امین سخن گفتند و او را فردی قابل اعتماد و به دور از هر گونه فساد معرفی کردند.

چند نماینده معتقد بودند که استیضاح یک وزیر مخالفت با دولت است و به طور تلویحی تاکید کردند که مجلس و دولت نباید جلوی کار یکدیگر را بگیرند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

شخص وزیر هم در دفاع از اتهاماتی که به او زده شده سخنرانی کرد و آنها را بی‌اساس خواند.

خبرگراری ایرنا به نقل از او نوشت، در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ «رابطه‌ای بین یکی از واحدهای مجلس و یکی از خودروسازان متخلف (که بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان تخلف نزد دستگاه‌های نظارتی دارد و در حقیقت مافیای خودرو است) شکل گرفت؛ اما در این زمینه هیات رییسه وقت مجلس ورود و از حیثیت مجلس دفاع کرد.»

فاطمی امین پرسید: «چرا آن اقدام که مربوطه به سال ۱۴۰۰ است، به موضوع استیضاح گره زده می‌شود؟»

از دیگر ایراداتی که پیش‌تر به وزیر صمت گرفته شده بود، خبر اهدای خودرو به برخی نمایندگان مجلس بود. فاطمی امین این خبر را هم تکذیب کرد.

برای نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی یک وزیر دوبار استیضاح می‌شود. در آبان ماه گذشته نیز برای فاطمی امین جلسه استیضاح برگزار شد اما اکثریت نمایندگان به او رای اعتماد دادند.

ایران در مصرف مشروبات الکلی، به‌رغم ممنوعیت، نهمین کشور جهان اعلام شده است. نوشیدن و یا ننوشیدن آن تاریخی‌ دارد که یک‌سوی آن شادی‌ست و سوی دیگر آن رنج. اسد سیف، پژوهشگر، کوشیده پرتوی به گوشه‌هایی از این تاریخ بیفکند.کمتر واژه‌ای همچون شراب در تاریخ هستی ایران کاربرد داشته است. ادبیات ما از واژه می در کنار معشوق جان گرفته است. در اقتصاد ایرانِ سده میانه صادرات شراب نقشی بزرگ داشته است. با این همه آگاهی ما از شراب، تاریخ حضور آن در ایران و نقش آن در هستی انسان‌ها اندک است.

پیشینه تاریخی

سابقه حضور شراب در ایران را با استناد به خُم‌ها و کوزه‌های کشف‌شده، هفت‌هزار سال تخمین می‌زنند. از ایران در کنار چین، با قدمتی نه‌هزارساله در شراب‌سازی، به عنوان قدیمی‌ترین تمدن‌ها در تولید و مصرف شراب نام می‌برند.

اسلام در ایران، اگرچه نوشیدن شراب را ممنوع اعلام کرد، نتوانست به تولید شراب و شراب‌خواری پایان بخشد. نوشخواری‌ها شکل‌هایی مختلف به خود گرفتند و واژه شراب معناهایی متفاوت یافت. در برابر اسلام حاکم، آن‌گاه که عرفان اسلامی سر برداشت، واژه شراب تعبیری عرفانی به خود گرفت و در اشعار عرفانی و صوفیانه به فراوان به‌کار گرفته شد. با آغاز حکومت صفویان که اوج رونق شراب بود، آن‌گاه که شیعه به مذهب رسمی کشور تبدیل شد، ممنوعیت شراب نیز اعمال شد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

در حفاری‌های منطقه “گودین تپه” همدان کوزه‌هایی یافتند که رسوبات پنج‌هزارساله آبجو بر خود داشت. طبق تحقیقات، حدس زده می‌شود که مصرف شراب و آبجو در این منطقه مصرف همگانی داشته است.

شاید جالب باشد بدانیم که در میترائیسم نان متبرک را در شرابی که با آب مخلوط می‌شد، در مراسم مذهبی مصرف می‌کردند. این همان آیینی است که بعدها به مسیحیت در مراسم “عشاء ربانی” راه یافت. هرودت، تاریخ‌نویس قرن پنجم پیش از میلاد، در گزارش‌های خود از شراب‌نوشی و مستی‌های ایرانیان نیز نوشته است.

در تمدن ایرانی، با توجه به متون اساطیری، خاستگاه شراب را جغرافیای ایران و کشف آن را به جمشید و یا کیقباد نسبت داده‌اند (نوروزنامه خیام). در ایران انواع شراب تولید و در مراسم جشن و سوگواری و آیین‌های دینی مصرف می‌شد. شراب گاه شکل قدسی به خود می‌گرفت.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

در میان زرتشتیان رسم بود که با تولد هر کودک خمی شراب می‌انداختند تا آن را در مراسم عروسی او بنوشند. حتی نقل است که پیش از آمدن اسلام به ایران، سفره نوروزی را به “هفت‌شین”؛ شیر، شراب، شکر، شهد، شمع، شمشاد و شایه (میوه) می‌آراستند. ممنوعیت اسلامی هفت‌شین را به هفت سین تبدیل کرد.

در متون کهن زرتشتی باده را بیش از سه جام نمی‌نوشند و این سه جام به عدد سه بازمی‌گردد که مقدس است؛ سه جام برای سه اصل پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک. در همین راستا باید از “می مغانه” نام برد که زرتشتیان تولید می‌کردند و در آیین‌های مذهبی می‌نوشیدند.

«از دست مده می مغانه/ وز چنگ منه نی و چغانه» (خواجو)

«در خانقه نگنجد اسرار عشق و مستی/ جام می مغانه هم با مغان توان زد» (حافظ)

«گر من ز می مغانه مستم، هستم/ گر کافر و گبر و بت‌پرست، هستم» (خیام)

بر اساس تحقیقات پتر هاینه، اسلام‌شناس آلمانی، در سده‌های میانه در بیشتر شهرهای ایران مراکز خرید و فروش شراب در کنار میخانه‌ها برقرار بود و مردم با غذا و یا پس از صرف آن شراب می‌نوشیدند. مجالس بزمی را که شاعران به تصویر کشیده‌اند، بنیان در همین واقعیت دارد. در همین بزم‌ها بود که شعرخوانی و بحث‌ها دامن می‌گستراند.

هاینه می‌گوید، به علت سنت دیرپای شراب‌خواری در ایران و کشورهای عرب، اسلام نتوانست جلوی آن را بگیرد. چه بسیار محتسب‌ها و خلفای اسلامی که خود باده‌نوش بودند و مجالس باده‌نوشی راه می‌انداختند. خلفای عباسی در این رفتار شهره‌اند.

به طور کلی در تمامی ممالک اسلامی، از سوریه و لبنان گرفته تا عربستان و عراق، شراب‌نوشی متداول بود. در مصر حتی میکده‌هایی در کنار مساجد برپا بود. در ایران زرتشتیان، یهودیان و مسیحیان بیشتر به کار تولید شراب و صادرات آن مشغول بودند و همین‌ها میکده‌ها را نیز اداره می‌کردند (شراب در جوامع اسلامی سده‌های میانه. برگردان محمد ربوبی).

شراب در ادبیات فارسی

در ادبیات فارسی از انواع شراب، پیاله‌های شراب‌نوشی و مراسم نوش‌خواری نام برده می‌شود که نشان از رواج آن دارد. شراب در ایران از انگور، خرما، برنج و دیگر غلات تولید می‌شد. در “نوروزنامه” خیام به تعدادی از آن‌ها و همچنین خواص‌شان اشاره شده است.

برخلاف ممالک غربی که از بشکه‌های چوبی برای نگهداری شراب استفاده می‌کردند، در ایران از کوزه و خُم و دیگر مخزن‌های گلی استفاده می‌شد. بخش داخلی این ظرف‌ها را پس از پختن، با دنبه گوسفند چرب می‌کردند و یا با لعاب شیشه می پوشاندند.

شراب شیراز مشهورترین شراب ایران بود و یکی از بزرگ‌ترین صادارات این ناحیه. نهالِ انگورِ یکی از همین شراب‌های شیراز را در سده‌های میانه به اروپا و سپس استرالیا و آفریقای جنوبی بردند و “شراب شیراز” که اکنون شهرتی جهانی دارد، یادگار همین دوران است.

در سفرنامه‌های جهانگردانی که در ایران بوده‌اند، از شراب اصفهان، تبریز، ارومیه، مراغه و همدان نیز نام برده شده است.

در ادبیات فارسی خرابات و میکده تنها مکانی برای میگساری و نوشخواری نبود؛ مردان پس از کار روزانه در این مکان‌ها جمع می‌شدند، از کار و زندگی می‌گفتند، بحث می‌کردند و شعر و داستان می‌خواندند.

شعر پارسی از نخستین پله‌های تاریخ خویش با شراب تنیده شده است. ساقی‌نامه‌ها یادگار همین دوران هستند. شراب در شعر فارسی هم معنایی حقیقی دارد و هم شکلی نمادین. عارفان و صوفیان از می و میکده در مناجات‌های خویش به تجلی خدا می‌رسند و به خالق خویش نزدیک می‌شوند.

در شعر فارسی، همانطور که می و ساقی نمادهای شاد زیستن هستند، محتسبان با حمله به میخانه‌ها و شکستن جام‌ها، نشانه ستمگری و ریا و تزویرند.

نوش‌خواری را در فرهنگ ایرانی سنتی‌ست دیرین که در پی سال‌ها ممنوعیت، رفتارهای به‌جا مانده از آیین‌های آن هنوز میان مردم رایج است. هزاران واژه در زبان فارسی می‌توان بازیافت که بنیان آن با می‌نوشی در رابطه است و امروز ناخودآگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوشیدن از جمله همین واژگان است که بنیان در “نوش” دارد.

در فرهنگ ایران و سومر باده را نوشابه “بی‌مرگی” می‌گفتند و در همین راستا به هنگام نوشیدن می از واژه نوش استفاده می‌کردند، به این معنا که “بی‌مرگ باشی”. تاک را در این راستا درخت زندگی می‌دانستند. در “ارداویراف‌نامه”، “انوش” شربت بی‌مرگی‌ست که برای رسیدن به آرامش در جهان زیرین نوشیده می‌شود (هما ناطق، حافظ، خنیاگری، می و شادی).

خیام می‌سراید: «می نوش که عمر جاودانی این‌است» و حافظ می‌گوید: «ساقی‌ام خضر است و می آب حیات»

اشعار حافظ منبعی‌ست بی‌همتا در آگاه شدن از فرهنگ می و می‌خواری در ایران. در اشعار او نه تنها به انواع شراب، بل‌که باده‌فروشی و “خرابات مغان” و “ترسابچگان باده‌فروش” و آیین‌های شراب‌خواری و حتی منع باده‌خواری و ظلم محتسب، پرداخته شده است.

از شراب در پزشکی نیز استفاده می‌کردند، حتی در بیهوشی برای عمل جراحی و یا به عنوان مُسکن؛ پورسینا و رازی و خیام در این مورد از خواص انواع آن‌ها در درمان دردها و در پاره‌ای موارد از مضرات آن زیاد نوشته‌‌اند.

پورسینا در ستایش شراب می‌نویسد: «نفس را سر نشاط آورد و روان را تقویت و صفا بخشد» و می‌سراید: «می حلال گشت به فتوای عقل بر دانا/ می حرام گشت به فتوای شرع بر احمق (هما ناطق، پیشین).

خیام شراب را نعمتی می‌نامد که در هیچ طعام و میوه‌ای نیست. از شراب به عنوان “نوش‌دارو” نیز یاد کرده‌اند و در این روند آن را “داروی غم” نیز می‌نامند.

شراب در جمهوری اسلامی

هوشنگ گلشیری در داستان زیبای “فتحنامه مغان” که چند ماه پس از تسلط جمهوری اسلامی بر ایران نوشته شده است، از یورش به میخانه‌ها و شکستن شیشه‌های شراب نمادی می‌سازد برای سرکوب‌هایی که در راهند.

پس از انقلاب میخانه‌ها بسته و شراب‌خواری ممنوع شد. قانون مجازات اسلامی برای “شرب خمر” ۸۰ ضربه تازیانه در نظر گرفت که اگر علنی صورت گرفته باشد، از دو تا شش ماه حبس نیز بر آن افزوده می‌شود. برای تولید و قاچاق مشروبات الکلی نیز مجازات دیگری در نظر گرفته شد. با این همه مصرف آن در کشور همیشه رایج بوده است.

چندی پیش خبرگزاری حکومتی “مهر” با استناد به گزارشی از روزنامه “فرهیختگان” نوشت که علی‌رغم ممنوعیت و جرم، مصرف نوشیدنی‌های الکلی در ایران رتبه نهم را در میان ۱۸۹ کشور جهان دارد. بر اساس همین گزارش: «هر ایرانی بالای پانزده سال که به‌طور مرتب الکل می‌نوشد، در سال ۲۰۱۶ به‌طور میانگین ۲۸.۴ لیتر الکل نوشیده است… همچنین بنا به اظهارنظرهای رسمی سالانه بیش از پنج میلیون نفر در کشور الکل مصرف می‌کنند.»

این آمار از یک اقتصاد زیرزمینی نیز حکایت دارد که یک سوی آن کارگاه‌های زیرزمینی ساخت مشروب است و سوی دیگر آن قاچاق مشروبات الکلی که بر اساس اسناد موجود، سپاه پاسداران نیز در آن نقش دارد.

به روایت “فرهیختگان”، هر آن‌کس که خواستار مشروب باشد، در کمتر از هفت دقیقه می‌تواند آن را تهیه کند. پنجاه درصد مشروبات به شیوه‌های مختلف در داخل کشور تولید می‌شود که البته مصرف نوع تقلبی یا دست‌ساز آن همیشه خطر جانی نیز به همراه دارد.

در محبوبیت اشعار خیام و حافظ بود که مسلمانان در ادامه راه عارفان کوشیدند از می و میکده و شراب به تفسیری عرفانی دست یابند. مرتضی مطهری حافظ را “سالکی کامل” کشف کرد و در همین سالک بودن از او چهره‌ای دیگر ساختند.

در پی ساختنِ “حافظ عارف” بود که شعر دیگر شاعران در کاربرد می و معشوق به رسمیت شناخته شد و امکان انتشار یافت و نیز در چنین موقعیتی بود که خمینی در اشعار خویش از می و معشوق سرود.

با این همه مردم امروز در اشعار حافظ و عبید زاکانی و سعدی و حتی مولانا چیزی در تأیید جمهوری اسلامی نمی‌یابند.

* این یادداشت نظر نویسنده را منعکس می‌کند و الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.