کارین سنز گزارش‌گر رادیو و تلویزیون آلمان شبکه ARD از استانبول با توجه به جریان جنگ خانمان‌سوزی که در اوکراین رخ می‌دهد نگاهی انداخته به مناسبات پیچیده ترکیه و روسیه.
به کانال دویچه وله فارسی در اینستاگرام بپیوندید
سنز در ابتدای گزارش خود می‌نویسد بسیاری اردوغان را دوست خوب پوتین می‌دانند، اما اینطور نیست.
اردوغان در جریان سفر همتای روس خود به ترکیه در سال ۲۰۲۰ در کنفرانس مطبوعاتی پوتین را بهترین دوست خود خطاب کرد. پنج سال پیش از آن بیان چنین سخنی غیرقابل تصور بود چونکه ترکیه یک جنگنده روسی را در مرز خود با سوریه سرنگون کرد. بعد از این حادثه مناسبات دو کشور و رهبران آنها تیره شد.
پوتین ترکیه را مجازات کرد و جلوی واردات کالا از ترکیه را گرفت. پروازهای روسیه به ترکیه به مدت شش ماه ممنوع شدند و از گردش‌گران روسی هم خبری نبود. پوتین حتی اردوغان را متهم کرد که از گروه داعش نفت خریده و او و خانواده‌اش از آن سود برده‌اند.
اردوغان در پاسخ به پوتین اعلام کرد روسیه باید برای “افترای” خود شواهدی ارائه دهد. او گفت اگر این ادعا ثابت شود استعفا خواهد داد. اما او شرط هم گذاشت و از پوتین خواست اگر مدرکی ارائه نکند “باید استعفا دهد”.
کارین سنز در ادامه گزارش خود از استانبول می‌نویسد هیچ کدام از آنها استعفا ندادند و قال قضیه با عذرخواهی اردوغان از پوتین به خاطر سرنگونی هواپیمای روسی کنده شد.
پوتین هم کودتای نافرجام ترکیه را برخلاف سران کشورهای غربی که محتاطانه به آن واکنش نشان داده بودند محکوم کرد.
اما شش ماه بعد هم اتفاق دیگری افتاد که نزدیک بود دوباره رابطه ترکیه با روسیه شکرآب شود.
یک افسر پلیس ترکیه در مقابل دوربین‌ها به سفیر روسیه در آنکارا شلیک کرد و او را به قتل رساند. اردوغان این بار ضمن اعلام همبستگی خود با روسیه، این حادثه را حمله به ترکیه توصیف کرد.
او گفت: «در صحبت‌هایی که با آقای پوتین بعد از ماجرا داشتیم، توافق نظر داشتیم که این یک اقدام تحریک‌آمیز بوده و در اینجا مناقشه‌ای بین دو کشور وجود نداشته است.»
اما روابط پوتین و اردوغان همچنان شکننده است زیرا در موضوع سوریه آنها در مقابل هم قرار گرفته‌اند. اردوغان می‌گوید: «من از آقای پوتین می‌پرسم روسیه در سوریه به دنبال چیست؟ اگر قصد دارید پایگاه نظامی تاسیس کنید این کار را بکنید اما از سر راه ترکیه کنار بروید.»
پوتین چه هدفی را دنبال می‌کند؟
کارشناسان مدت‌ها تصور می‌کردند که پوتین می‌خواهد ترکیه را از ناتو جدا کند.
هاکان آکسای، کارشناس امور روسیه به این نظریه اعتقادی ندارد. او می‌گوید: «پوتین از یک سو می‌خواهد از ترکیه سوء استفاده کند و از سوی دیگر می‌خواهد ناتو و اردوگاه غرب را از درون تضعیف و چند قطبی کند تا روسیه قدرت بگیرد و موقعیت پوتین در داخل کشور تقویت پیدا کند. اما من شک دارم که روسیه بخواهد ترکیه را به خود نزدیک‌تر کند.»
احمد یاووز، ژنرال سابق ارتش به این اشاره می‌کند که ترکیه و روسیه هرگز منافع مشترک یکسانی نداشتند و همیشه این امر در نوسان بوده است.
ترکیه و روسیه در لیبی و منطقه قره باغ با یکدیگر همکاری می‌کنند. اردوغان حتی به‌رغم مخالفت ناتو سیستم‌های ضد هوایی اس۴۰۰ را از روسیه خرید.
آنکارا حدود ۴۰ درصد گاز طبیعی و ۲۵ درصد نفت مورد نیاز خود را از روسیه وارد می‌کند و در سال ۲۰۲۱ حدود ۷۰ درصد گندم مورد نیاز خود را هم از روسیه وارد کرد.
اما تنگه بسفر و داردانل تنها مسیری است که ناوهای جنگی روسیه از طریق آن به دریای سیاه راه دارند و این ابزار در دست ترکیه قرار دارد. ترکیه اخیراً این مسیرها را به دلیل جنگ اوکراین برای ناوهای روسی مسدود کرد.
آنکارا پهپادهای جنگی بایراکدار۲ را نیز به اوکراین فروخته است.
موضع اردوغان درباره جنگ اوکراین
موضع اردوغان در ارتباط با جنگ اوکراین به صراحت بیان شده است. اردوغان مداخله نظامی روسیه در خاک اوکراین را غیرقابل قبول دانست و آن را محکوم کرد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
کارین سنز در پایان گزارش خود می‌نویسد این موضع‌گیری صریح اردوغان بسیاری را در غرب شگفت‌زده کرده است. او نوشته است: «با وجود این، او درها به سمت روسیه را نیز محکم نبسته است. اردوغان یک عمل‌گراست و شاید این ویژگی او به نفع تلاش‌هایی باشد که برای صلح میان اوکراین و روسیه انجام می‌گیرد.»
