ترامپ افزود: «فکر می‌کنم ایران خوش‌شانس است که در قطر امیری وجود دارد که تلاش می‌کند جلوی حمله به آن‌ها را بگیرد. من هم یک دوست خوب برای ایران هستم. خیلی‌ها راه‌حل سخت‌گیرانه‌تری را ترجیح می‌دهند، اما من دنبال یک مسیر صلح‌آمیز هستم.»
همزمان با این اظهارات، “استیو ویتکاف”، فرستاده ویژه آمریکا در امور غرب آسیا، در گفت‌وگویی با “آتلانتیک” تأکید کرد که احتمال دستیابی به توافقی با ایران پیش از صلح در اوکراین وجود دارد. او گفت: «ما ممکن است پیش از پایان جنگ اوکراین، با ایران به توافق برسیم. ایران اکنون در نقطه بحرانی قرار دارد، و همین‌جا لحظه تصمیم‌گیری‌های تاریخی است.»
ویتکاف که در گذشته یک سرمایه‌گذار املاک در نیویورک بوده و دوستی ۴۰ ساله با ترامپ دارد، اکنون به بازیگر اصلی در صحنه سیاست خارجی آمریکا تبدیل شده است نقشی که از نظر برخی دیپلمات‌های سابق، پیش‌تر در اختیار افرادی مانند جرد کوشنر بود.
پیشنهاد شمخانی برای توافق فوری: تحریم‌ها برداشته شود
از سوی دیگر، علی شمخانی، مشاور عالی رهبر انقلاب، در گفت‌وگویی با شبکه NBC اعلام کرد که ایران آماده امضای توافقی فوری است، به شرط آن‌که ایالات متحده همه تحریم‌های اقتصادی را فوراً لغو کند. شمخانی گفت: «در ازای لغو کامل تحریم‌ها، ایران متعهد می‌شود هرگز سلاح هسته‌ای تولید نکند، غنی‌سازی اورانیوم با غلظت بالا را کنار بگذارد و اجازه نظارت کامل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بدهد.»
او افزود: «غنی‌سازی برای ایران خط قرمز است، اما سطح، مقدار و شکل آن می‌تواند تغییر کند تا اعتمادسازی صورت گیرد.» شمخانی همچنین اظهار داشت: «اگر آمریکا بتواند از نفوذ اسرائیل در واشنگتن رهایی یابد، توافق با ایران کاملاً ممکن خواهد بود.»
بیشتر بخوانید:پیشنهاد ایران برای ایجاد کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی اورانیوم
فشار کنگره: خواهان برچیدن کامل ظرفیت غنی‌سازی ایران
در مقابل، تلاش‌های دولت ترامپ برای توافق با ایران با مخالفت شدید کنگره، به‌ویژه جناح جمهوری‌خواه، روبرو شده است. بیش از ۲۰۰ قانون‌گذار جمهوری‌خواه با امضای نامه‌ای به ترامپ، خواستار ادامه سیاست سخت‌گیرانه علیه تهران شدند و اعلام کردند که هرگونه توافق تنها در صورت نابودی کامل ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم در ایران پذیرفتنی است.
در این نامه آمده است: «توافقی مانند برجام ۲۰۱۵ نمی‌تواند دوباره تکرار شود. ایران نباید حتی برای اهداف صلح‌آمیز، مجاز به غنی‌سازی باشد.»
سبک غیرمرسوم ویتکاف برای پایان بحران‌ها
به گفته ناظران سیاسی استیو ویتکاف با تکیه بر تجربه‌اش در معاملات املاک و دوستی نزدیک با ترامپ، اکنون در حال هدایت مذاکراتی است که نسل‌های پیشین از دیپلمات‌های حرفه‌ای نتوانسته‌اند در آن‌ها موفق شوند. او درباره دیدگاه خود می‌گوید: «دیپلماسی یعنی مذاکره. من تمام عمرم را مذاکره کرده‌ام.»
او باور دارد که بازیگران ژئوپلیتیک مانند علی خامنه‌ای و ولادیمیر پوتین نه دشمنان ایدئولوژیک، بلکه چانه‌زنان حرفه‌ای هستند که مانند وکلای معاملات ملکی به دنبال بهترین معامله‌اند. همین نگاه ساده‌گرایانه و مبتنی بر “سود و زیان” مورد انتقاد دیپلمات‌های کهنه‌کار قرار گرفته، اما از دید حامیان ترامپ، مزیتی تازه است.
ویتکاف تأکید کرده که تیم ترامپ در حال پیگیری راه‌حل‌هایی همزمان برای چند بحران جهانی است. او وعده داده: «در سوریه، لیبی، جمهوری آذربایجان و ارمنستان به زودی به موفقیت‌هایی دست خواهیم یافت. ما به توافقی با ایران خواهیم رسید، و همچنین راه‌حلی برای جنگ روسیه و اوکراین خواهیم یافت.»دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
با وجود این اعتماد به‌نفس، کارشناسان نگران آن هستند که ویتکاف قربانی ساده‌لوحی در برابر تاکتیک‌های پیچیده پوتین یا ساختار قدرت در ایران شود. اما در جهان سیاست “ترامپی”، وفاداری، نتیجه‌گرایی و بی‌توجهی به تشریفات دیپلماتیک از جایگاهی مهم‌تر برخوردارند.
آینده توافق؛ بین واقع‌گرایی و رویاپردازی
با وجود اختلاف‌نظرهای عمیق میان نهادهای داخلی آمریکا، مقامات ایران، و متحدان منطقه‌ای آمریکا مانند اسرائیل، شرایط فعلی نشان می‌دهد که فضای مذاکره باز است. اگرچه رسیدن به توافق فوری بعید به نظر می‌رسد. اما شمخانی با امیدواری گفت: «اگر طرف آمریکایی صادق باشد و به وعده‌های خود عمل کند، توافق و بهبود روابط کاملاً ممکن است.»
به گفته کارشناسان در نهایت، موفقیت ویتکاف در این میدان پرچالش به این بستگی دارد که آیا نگاه معامله‌گرانه‌اش می‌تواند بر موانع سیاسی، ایدئولوژیک و امنیتی غلبه کند یا نه؟
