در “خبرگاه” می‌توانید رویدادهای متنوع را به شکلی کوتاه و فشرده دنبال کنید.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

شیوا ارسطویی، نویسنده و شاعر شناخته‌شده، درگذشت
شیوا ارسطویی، نویسنده، مترجم و شاعر شناخته‌شده، روز چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت در ۶۴ سالگی درگذشت. فرزند او با تأیید این خبر اعلام کرد مراسم تشییع پیکر و خاکسپاری متعاقبا اعلام خواهد شد.

شیوا ارسطویی در سال ۱۳۴۰ در تهران متولد شد. رمان‌های “آفتاب مهتاب”، “او را که دیدم زیبا شدم” و “بی‌بی شهرزاد”‌، همچنین مجموعه داستان “آمده بودم با دخترم چای بخورم” برخی از آثار به جای‌مانده از اوست. ارسطویی همچنین سابقه تدریس داستان‌نویسی در دانشگاه را داشت و در عرصه سینما نیز در مقام مشاور کارگردان در چند فیلم و همچنین بازیگری در چند فیلم کوتاه فعالیت کرده بود.

در گزارش‌های رسانه‌های داخلی به علت درگذشت این داستان‌نویس پیشکسوت اشاره‌ای نشده است.

تظاهرات ده‌ها هزار نفر از هواداران اکرم‌ امام‌اوغلو در استانبول
ده‌ها هزار نفر با شرکت در تظاهراتی در استانبول بار دیگر از اکرم امام‌اوغلو، شهردار زندانی این شهر که به چهره‌ای پیشرو در کمپین مخالفت با دولت اردوغان تبدیل شده، ابراز حمایت کردند. این تظاهرات که عصر چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت (۷ مه) مقابل دانشگاه استانبول برگزار شد یکی از بزرگ‌ترین تجمعات اخیر در این شهر بود.

اوزگور اوزل، رهبر حزب “جمهوری‌خواه خلق” که امام‌اوغلو نیز در آن عضویت دارد، با حضور در جمع معترضان گفت: «مبارزه ما مبارزه برای دموکراسی و آزادی است.»

دانشگاه استانبول اندکی پیش از بازداشت امام‌اوغلو مدرک تحصیلی او را که از این دانشگاه گرفته بود، به بهانه “نقص در روند اداری” ابطال کرد.

امام‌اوغلو که بزرگ‌ترین رقیب رئیس‌جمهور ترکیه شناخته می‌شود، روز ۲۹ اسفند سال گذشته به اتهام “فساد و همکاری با یک سازمان تروریستی” بازداشت شد. او این اتهامات را به شدت رد می‌کند. در روزهای پس از بازداشت امام‌اوغلو، ده‌ها هزار نفر به طور روزانه تجمعاتی اعتراضی برگزار کردند و خواستار آزادی او شدند. بازداشت امام‌اوغلو ممکن است مانع از شرکت او در انتخابات ریاست‌جمهوری بعدی ترکیه در سال ۲۰۲۸ شود.

رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق در تجمع روز چهارشنبه گفت: «ما امروز به اینجا آمده‌ایم تا مدرک تحصیلی امام‌اوغلو را پس بگیریم.» او همچنین افزود تا کنون حدود ۱۵ میلیون نفر طومار درخواست برای آزادی این سیاستمدار منتقد اردوغان را امضا کرده‌اند.

این حزب پیش‌تر امام‌اوغلو را نامزد خود در انتخابات ریاست‌جمهوری معرفی کرده بود.

این دیدار که در حضور ۴۷ هزار تماشاگر در ورزشگاه پارک دو پرنس در پاریس انجام گرفت با پیروزی ۲ بر ۱ تیم میزبان خاتمه یافت. پیکار رفت میان دو تیم در لندن با پیروزی یک بر صفر نماینده فرانسه به پایان رسیده بود.

آرسنال که برای صعود به دور بعد به پیروزی نیاز داشت، این دیدار را پرجنب‌وجوش آغاز کرد و از همان آغاز بر آن بود که میزبان خود را زیر فشار گذارد، اما علیرغم حملات متعدد نتوانست دروازه حریف را باز کند.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

پاری سن ژرمن بعد از موج حملات آرسنال در یک ربع اول بازی آرا‌م‌آرام از لاک دفاعی بیرون آمد و چهره‌ای تهاجمی‌تر به خود گرفت. در دقیقه ۲۷ بازی فابیان موفق شد دومین فرصت جدی میزبان را به گل بدل کند و پاری سن ژرمن را یک بر صفر جلو بیاندازد. نیمه نخست با همین نتیجه یک بر صفر به پایان رسید.

بیست دقیقه نخست نیمه دوم هیجان چندانی نداشت و توپ بیشتر در میانه میدان در گردش بود. در دقیقه ۶۴ بازی داور در پی مشاهده تصاویر ویدیویی به نفع پاری سن ژرمن سوت پنالتی زد، اما دروازه‌بان آرسنال ضربه پنالتی ویتینیا را مهار کرد.

دقایقی بعد پاری سن ژرمن توانست دومین گل خود را ثبت کند. اشرف حکیمی، ملی‌پوش مراکشی این تیم در دقیقه ۷۲ دروازه آرسنال را باز کرد.

آرسنال اگر چه در دقیقه ۷۶ با گل ساکا فاصله را بار دیگر کم کرد، اما پیکار دو تیم پس از ۹۰ دقیقه تلاش و دوندگی با همین نتیجه ۲ بر یک به پایان رسید و پاری سن ژرمن با توجه به دو پیروزی در دیدارهای رفت و برگشت بلیط حضور در فینال این دوره از مسابقات را گرفت.

صعود اینتر میلان؛ وداع بارسلونا

شامگاه سه‌شنبه ۶ ماه مه (۱۶ اردیبهشت‌ماه) نخستین دیدار برگشت مرحله نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان باشگاه‌های اروپا میان تیم‌های اینتر میلان (ایتالیا) و اف ث بارسلونا (اسپانیا) برگزار شده بود.

این دیدار پرهیجان که در حضور ۷۵ هزار تماشاگر در میلان انجام گرفت با پیروزی ۴ بر ۳ اینتر میلان در وقت اضافه خاتمه یافت. دوئل رفت میان دو تیم در بارسلونا با تساوی ۳ بر ۳ به پایان رسیده بود.

بارسلونا که تا پایان نیمه نخست ۲ بر صفر از میزبان ایتالیایی خود عقب بود، توانست در نیمه دوم ورق را برگرداند و ۳ بار دروازه اینتر میلان را باز کند.

بازی می‌رفت با همین نتیجه به پایان رسد، اما فرانچسکو آچربی با زدن گل تساوی برای اینتر، این دوئل را به وقت اضافه کشاند. فراتسی بازیکن اینتر میلان در دقیقه ۹۹ چهارمین گل تیمش را به ثمر رساند تا صعود نماینده ایتالیا به فینال قطعی شود.

دوئل نهایی این فصل از رقابت‌های لیگ قهرمانان باشگاه اروپا روز شنبه ۳۱ مه در ورزشگاه آلیانس مونیخ برگزار می‌شود.

او گفت: «وقتی برسم، در این مورد از من خواهند پرسید و باید تصمیم بگیرم. نمی‌خواهم احساسات کسی را جریحه‌دار کنم.»

ترامپ سپس ادامه داد قرار است نشستی در این باره برگزار کند و سپس تصمیم بگیرد.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

خبرگزاری آسوشیتدپرس روز سه‌شنبه به نقل از دو مقام آمریکایی که نخواسته بودند نامشان فاش شود گزارش داده بود ترامپ قرار است در جریان سفر خود به عربستان سعودی اعلام کند که آمریکا از این پس خلیج فارس را “خلیج عربی” یا “خلیج عربستان” خواهد نامید.

این گزارش با واکنش اعتراضی شدید ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی روبرو شد که با اشاره به قدمت این نام، خلیج فارس را بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ فرهنگی و جغرافیایی ایران خواندند.

عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی با انتشار پیامی در اکس این اقدام را نشانه “نیت خصمانه علیه ایران و مردمش” خوانده و نوشت این اقدام “توهینی به همه ایرانیان، صرف‌نظر از پیشینه یا محل اقامت آنهاست.”

شاهزاده رضا پهلوی، ولیعهد پیشین ایران نیز از این تصمیم به شدت انتقاد کرده و در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «خلیج فارس فقط یک نام نیست، بلکه یک واقعیت تاریخی است.»

نام خلیج فارس دست‌کم از قرن شانزدهم میلادی به‌طور گسترده مورد استفاده بوده، هرچند در شماری از کشورهای خاورمیانه عبارات “خلیج عربی” یا “خلیج عربستان” نیز کاربرد دارد.

در نسخه آمریکایی نقشه‌های گوگل، این پهنه آبی با عنوان “خلیج فارس (خلیج عربی)” “Persian Gulf (Arabian Gulf)” ظاهر می‌شود. در نقشه‌های اپل اما تنها نام “خلیج فارس” به چشم می‌خورد. ایران در سال ۲۰۱۲ شرکت گوگل را به دلیل عدم درج نام این پهنه آبی روی نقشه‌هایش تهدید به شکایت کرد.

رئیس‌جمهور ایالات متحده می‌تواند نام رسمی استفاده‌شده برای مکان‌ها توسط دولت آمریکا را تغییر دهد، اما نمی‌تواند تعیین کند که جامعه جهانی از چه نامی استفاده کند. ترامپ چند ساعت پس از آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری خود با امضای یک فرمان اجرایی، نام خلیج مکزیک را به “خلیج آمریکا” تغییر داده بود. با این حال این تغییر نام از سوی جامعه بین‌الملل به رسمیت شناخته نشده است.

ترامپ: سانتریفیوژ‌ها را منفجر می‌کنیم؛ یا با ملایمت یا با خشونت

دونالد ترامپ روز چهارشنبه همچنین در مصاحبه‌ای با هیو هیویت، مجری محافظه‌کار یک برنامه رادیویی، گفت که به دنبال آن است تا سانتریفیوژ‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی را “منفجر” کند.

او در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا آمریکا به ایران گفته است که بین تحویل دادن سانتریفیوژها و اورانیوم غنی‌شده خود یا “بمباران شدن” یکی را انتخاب کند، گفت: «موضوع به همین سادگی است…ما واقعا می‌توانیم آنها را منفجر کنیم یا اینکه از تسلیحات هسته‌ای خلع‌شان کنیم. تنها دو گزینه وجود دارد؛ نابودی با ملایمت یا با خشونت.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

رئیس‌جمهور آمریکا با این حال اظهار داشت که ترجیح می‌دهد یک “توافق قوی و قابل راستی‌آزمایی” در مورد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی وجود داشته باشد. ترامپ به تازگی اعلام کرده بود که هدف مذاکرات هسته‌ای دولتش با تهران، “برچیدن کامل” برنامه هسته‌ای ایران است اما او با داشتن یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی از سوی جمهوری اسلامی، در صورت رعایت شرایط، مخالفتی ندارد.

در عین حال جی‌دی‌ونس، معاون رئیس‌جمهور و مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده نیز اعلام کرده‌اند که ممکن است با داشتن یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی از سوی تهران موافقت کنند، مشروط بر اینکه شامل غنی‌سازی نباشد و ایران اورانیوم غیرنظامی مورد نیازش را همانند برخی دیگر از کشورها از خارج وارد کند.

با فتح استالینگراد توسط ارتش سرخ در سال ۱۹۴۱ (۱۳۲۰ خورشیدی) آلمان نازی در سراشیبی شکست افتاد. روسای دولت‌های آمریکا، شوروی و بریتانیا در همان سال در تهران به شور نشستند تا سرنوشت سیاست جهانی پس از جنگ را بررسی کنند و محدوده‌ها و اختیارات هر نیروی سیاسی را تا حد امکان آشکار سازند.

رضا شاه از جمله به اتهام همکاری غیرمستقیم با آلمان نازی و امکان پیوستن ایران به نیروهای موسوم به متحدین مجبور به کناره‌گیری شده بود و کتاب تاریخ شاه ۲۰ ساله را بست.

پس از آن از یک سو نیروهای روسی و بریتانیایی ایران را که در جنگ اعلام بیطرفی کرده بود عملا زیر اشغال خود درآوردند. از سوی دیگر فعالیت‌های سیاسی و حزبی آزاد اعلام شد و مردم دسته دسته به نیروهای ملی‌گرا و چپ رو کردند.

انور خامه‌ای در خاطراتش می‌نویسد در تظاهراتی که یک هفته پس از اعلام پایان جنگ جهانی توسط حزب نوپای توده آن زمان برگزار شد، بیش از پنجاه هزار نفر شرکت کردند.

حضور نیروهای نظامی بیگانه در ایران

بابک امیرخسروی که در آن زمان هجده سال داشت، از کسانی بود که به حزب نوپای توده روی آورد. او درباره آگاهی از پایان جنگ و اثرات آن می‌گوید:

«من شخصا جریان قطع جنگ و تسلیم آلمان را از طریق روزنامه ایران ما مطلع شدم. ایران ما یک روزنامه‌ای بود که توسط عده‌ای از جوانان روشنفکر و باسواد و ملی ایران منتشر می‌شد و آن وقت نقش مهمی در بین جوان‌ها و روشنفکرها داشت. البته از رادیو هم شنیدم. اما این نکته را عرض کنم که جریان پایان جنگ انعکاس گسترده و ویژه ای در جامعه آن روز ایران نداشت. تا آنجا که من به خاطر دارم، برای اینکه اولا ایران وضعیتش مثل وضعیت اروپا نبود. در اروپا جنگ بود. دائم مردم زیر بمباران‌ها و ویرانی‌ها و در به دری‌ها قرار داشتند. طبیعی بود که قطع این وضعیت یک آرامش خاطر و احساس امنیت ایجاد می‌کرد. ولی در ایران آن زمان هنوز ارتش سرخ، ارتش بریتانیا و آمریکا حضور داشتند. مملکت به هر حال اشغال نظامی شده بود و از این نقطه نظر در پانورامای سیاسی اجتماعی آن روز چندان تغییر خاصی را ما مشاهده نکردیم. یعنی من به خاطر ندارم. در ابتدای جنگ و حتی مدت‌ها قبل از آن، ایرانی‌ها سخت طرفدار آلمان‌ها بودند. آلمان‌ها به دو دشمن تاریخی ایران یعنی روس و انگلیس اعلان جنگ داده بودند. تبلیغاتشان در آن زمان بسیار قوی بود و به دل می‌نشست. من به خاطر دارم که می‌گفتند هیتلر همان حیدر است، ژرمن، همان کرمان. آلمانها هم مثل ما آریایی هستند و برای نجات ایران خواهند آمد. حتی تبلیغ می‌شد که هفده شهر قفقاز را به ایران عودت خواهند داد و از این قبیل. لذا مردم شناخت درستی از فاشیسم و نازیسم نداشتند».

آقای امیرخسروی در پاسخ این پرسش که آیا کسانی در رابطه با جنگ جهانی دوم یا در رابطه با پشتیبانی از نازی‌ها دستگیر شدند گفت:

«در زمان رضاشاه تعدادی در زندان بودند که بعد از شهریور بیست آزاد شدند. بعد هم در جریان اشغال ایران، تعداد نسبتا قابل توجهی از ناسیونالیست‌های ایرانی با طیف‌های گوناگون را دستگیر یا و گمانم به کاشان تبعید کردند. از جمله سرلشگر زاهدی (نخست‌وزیر دوره کودتای ۲۸ مرداد) بین آنها بود. فکر کنم آیت‌الله کاشانی را هم در همین زمینه از ایران تبعید کردند. انگلیسی‌ها هم اقدامات خیلی گسترده انجام می‌دادند تا جلوی تبلیغات را بگیرند. طبیعی است که اینها به تدریج و به ویژه پس از پایان جنگ آزاد شدند».

آزادی زندانیان سیاسی

راضیه ابراهیم‌زاده که در زمان پایان جنگ نوزده ساله بود و دو کتاب از خاطرات خود را انتشار داده، درباره احساسات خود و مردم در زمان پایان جنگ می‌گوید:

«ملت ایران از صدمات جنگ بی‌بهره نبودند ولی در زمانی که متفقین سال ۱۳۲۰ـ۲۱ به ایران آمدند، گفتند که ستون پنجمی در ایران دستگیر شد که گویا می‌خواستند پل ورِسک را منفجر کنند. من این طور شنیدم. و بعد خواندم.

ولی اینکه فلان کس تمایل به این جبهه و آن داشته باشد را من در مردم عادی نشنیدم و ندیدم. ممکن است سردمداران بدشان نمی‌آمد به آلمان‌ها گرایشی داشته بوده باشند. ایران بیهوده نام پل پیروزی نگرفت. صدمات جنگ از همان آغاز به مردم ایران رسید. از همان آغاز جیره‌بندی‌ها شروع شد. کمبود نان و چیزهای دیگر بود.

بیشتر بخوانید: تبلیغات روسیه در مورد جنگ جهانی دوم؛ واکنش وزارت خارجه آلمان

ضربه‌های جنگ غیرمستقیم بر پیکر ملت ایران خورد. متفقین که آمدند، درهای زندان‌ها باز شد، زندانیان سیاسی آزاد شدند. در همان سال‌ها احزاب سیاسی تشکیل شدند و کوشش می‌کردند در روشنگری مردم و جنبش صلح‌جویانه در ایران گسترده شود. هنوز در دوران پیشرفت‌های آلمان فاشیسم بود که حتی جمعیت صلح تشکیل شد.»

قحطی در ایران

محسن موقر از دوران جوانی صاحب امتیاز و ناشر روزنامه “مهر ایران” بود. او که در چهار دوره از سوی مردم خوزستان نماینده مجلس شورای ملی بوده، در زمان پایان جنگ دوم جهانی تازه از کالج آمریکایی‌ها در تهران و اصفهان فارغ‌التحصیل شده بود و برای اداره یک شرکت تأسیساتی به خوزستان رفته بود. موقر که در آن زمان عضو حزب ایران و از ناسیونالیست‌های آن زمان به شمار می‌آمده درباره اثرات جنگ جهانی می‌گوید:

«من جنگ که تمام شد در سال ۱۳۲۴ کاملا یادم است. من اهواز بودم. در زمان جنگ عده‌ای را گرفتند که می‌گفتند با آلمان‌ها همکاری می‌کردند. سپهبد زاهدی هم می‌دانم جزوشان بود. عده زیادی از رجال مملکت را متفقین زندانی کردند. جنگ که تمام شد الته آزادشان کردند. وقتی متفقین به ایران حمله کردند سربازان‌شان تمام آذوقه‌های گندم و اینها را برای ارتش می‌خریدند. در نتیجه قحطی آمد اما نه قحطی خیلی شدید ولی خوب ارزاق روزانه نبود. مثلا نان در نانوایی‌ها نبود و اگر هم خیلی کم بود کیفیت‌شان خیلی بد بود. نان‌ها همه سیاه رنگ و بد مزه بودند.

در هر حال مردم از نظر آذوقه خیلی در فشار بودند. جنس‌ها خیلی در زمان جنگ گران شده بود. چون چیزی وارد نمی‌شد. برای مردم خیلی سخت بود. به تدریج بعد از یکی دو سه سال کم‌کم وضع بهتر و مرتب شد. متفقین در زمان جنگ لهستانی‌ها را به ایران آوردند و آن لهستانی‌ها مقداری میکروب تیفوس را با خودشان آوردند. بعد عده زیادی از ایرانیان بر اثر مرض تیفوس در زمان جنگ کشته شدند.»

خروج متفقین از ایران

پایان جنگ دوم جهانی، آغاز جنگ سرد بود. بریتانیا و آمریکا در جنوب و مرکز و شوروی‌ها در شمال ایران در اندیشه گسرش نفوذ خود بودند.

در حالی که نیروهای متفق غرب با پایان جنگ از کشور خارج شدند، شوروی تنها پس از شش ماه و قول بحث پیرامون نفت شمال در مجلس شورا، ایران را ترک کرد.

با خروج نیروهای خارجی گونه‌ای خلأ قدرت در کشور پدید آمد و این امر، درگیری میان دربار، دولت‌های کوتاه‌مدت و تقویت حزب‌های سیاسی را باعث شد.

درگیری‌های سیاسی در رسانه های همگانی نسبتا آزاد بازتاب داده و به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی هم کشیده می‌شدند.

تأثیر غیر مستقیم دیگر جنگ، تقویت جنبش ملی‌گرایی به ویژه نبرد علیه شرکت‌های نفتی خارجی بود که با روی کار آمدن دکتر مصدق و دولت ملی ضد استعماری او به اوج خود رسید و سرفصل تازه‌ای در تاریخ سیاسی ایران را گشود.