نماینده دائم امارات در سازمان‌های بین‌المللی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی را فاقد “کاربرد واقع‌بینانه صلح‌آمیز” خواند. او نسبت به ادامه این فعالیت‌ها ابراز نگرانی کرد و خواستار همکاری کامل تهران با بازرسان آژانس شد.حمد الکعبی، نماینده دائم امارات متحده عربی در مقر سازمان‌های بین‌المللی در وین “نگرانی عمیق” این کشور از برنامه‌های مناقشه‌برانگیز هسته‌ای جمهوری اسلامی را ابراز کرد.

نشریه اماراتی “نشنال” که در لندن منتشر می‌شود و به مسائل خاورمیانه می‌پردازد روز دوشنبه، ۱۶ مرداد به نقل از الکعبی نوشت، برنامه‌های هسته‌ای ایران “کاربرد صلح‌آمیز واقع‌بینانه‌ای ندارد.”

بنابر این گزارش، دیپلمات ارشد اماراتی به تازگی در یک نشست منع گسترش تسلیحات اتمی که در وین برگزار شد ایران را برای رفع نگرانی‌ها و ایجاد اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه‌های هسته‌ای خود به “همکاری کامل” با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فراخواند.

بر پایه توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) میان جمهوری اسلامی و کشورهای موسوم به ۱+۵، محدودیت‌های شدیدی در زمینه سطح غنی‌سازی اورانیوم و میزان ذخیره آن در ایران اعمال شد. تهران از چند سال پیش در واکنش به خروج آمریکا از برجام، از اجرای این محدودیت‌ها سرباز زده است.

تعهدهای برجامی و نظارت‌های آژانس

ایران اردیبهشت سال ۹۸ و در نخستین سالروز خروج آمریکا از برجام به صورت مرحله‌ای اجرای تعهدات برجامی خود و نظارت‌های آژانس را محدود کرد.

در حالی که در برجام سطح مجاز غنی‌سازی اورانیوم در ایران کمتر از چهار درصد تعیین شده، جمهوری اسلامی در حال حاضر دست‌کم غنی‌سازی تا ۶۰ درصد را اعلام کرده و ذخیره اورانیوم غنی شده خود را تا خرداد امسال به بیش از ۲۳ برابر حد مجاز افزایش داده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به نوشته نشریه نشنال حمد الکعبی و شمار دیگری از دیپلمات‌ها در وین از این که مذاکرات احیای برجام پس از بیش از دو سال همچنان بدون نتیجه مانده به شدت ابراز نگرانی کرده‌اند.

مذاکرات احیای برجام فروردین دو سال پیش با حضور نمایندگان پنج کشور باقی مانده در توافق هسته‌ای در وین آغاز شد. آمریکا در این مذاکرات به صورت غیرمستقیم مشارکت داشته است.

با این حال علت به نتیجه نرسیدن این مذاکرات به طور عمده حل نشدن اختلاف‌ها میان تهران و کشورهای غربی، به خصوص ایالات متحده عنوان می‌شود.

سایه جنبش اعتراضی بر احیای برجام

به نظر می‌رسد جنبش اعتراضی بی‌سابقه در ایران که با شعار “زن، زندگی، آزادی” اواخر شهریور ماه سال پیش آغاز شد و سرکوب خشونت‌بار معترضان، کشورهای غربی را نسبت به احیای برجام و رسیدن به توافق جدید با جمهوری اسلامی بدبین‌تر از گذشته کرده است.

مقام‌های ارشد آمریکایی بارها گفته‌اند احیای برجام در دستور کار آنها قرار ندارد، گرچه مذاکرات غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن برای آزادی شماری از زندانیان دو تابعیتی در ازای آزادسازی مشروط بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران در این مدت ادامه داشته است.

روابط میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مدت‌ها پیش دچار تنش شده که محدود کردن کار بازرسان و عدم ارائه توضیحات شفاف و کافی تهران درباره برخی پرسش‌ها از جمله در مورد منشاء مواد رادیو اکتیو کشف شده در چند سایت اعلام نشده، از علت‌های اصلی آن به شمار می‌رود.

نماینده دائم امارات در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین تاکید کرده که این کشور همچنان از دیپلماسی و گفت‌وگو برای برطرف کردن نگرانی‌ها در مورد صلح‌آمیز بودن اهداف برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی استقبال می‌کند.

تردید درباره کارکرد صلح‌آمیز فعالیت هسته‌ای ایران

حمد الکعبی با اشاره به فعالیت‌های جمهوری اسلامی در زمینه غنی‌سازی اورانیوم تا سطوح ۲۰ و ۶۰ درصد، تاکید کرده که این اقدام نه با تعهدات برجامی همخوان است و نه کارکرد واقع‌بینانه صلح‌آمیز دارد و به همین دلیل امارات متحده عربی را عمیقا نگران می‌کند.

او جمهوری اسلامی را فراخواند به گونه‌ای قابل راستی‌آزمایی در مسیر رفع نگرانی‌ها و ابهام‌زدایی از فعالیت‌های هسته‌ای خود اقدام و نگرانی‌های آژانس و جامعه جهانی در زمینه منع اشاعه سلاح اتمی را بر طرف کند.

جمهوری اسلامی منکر تلاش برای دست یافتن به سلاح اتمی است و ایالات متحده را مسئول شرایط پیچیده و مبهم کنونی معرفی می‌کند.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که چند بار به ایران سفر و با مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی مذاکره کرده می‌گوید در زمینه رفع ابهام‌ها پیشرفت‌هایی حاصل شده اما نه به میزانی که او امید داشته است.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، محسن نذیری اصل، نماینده جمهوری اسلامی در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین خرداد ماه امسال در نشست شورای حکام آژانس، امارات متحده عربی را به تلاش برای “نادیده گرفتن واقعیت‌های قرن ۲۱، از جمله برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران” متهم کرد.

این دیپلمات ایرانی همچنین نسبت به وضعیت ایمنی و امنیت نیروگاه هسته‌ای امارات ابراز نگرانی کرد و این تاسیسات را “تهدیدی جدی برای محیط زیست و ثبات منطقه” خواند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

به گزارش نشریه نشنال در نشست اخیر آژانس شماری از دیپلمات‌های غربی، از جمله نماینده نروژ در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، ایران را به سنگ‌اندازی در راه احیای برجام از طریق برطرف نکردن “ابهام‌های قابل توجه” درباره فعالیت‌های هسته‌ای متهم کردند.

ادعای رئیسی درباره “دست برتر” ایران در مذاکرات

رئیس دولت سیزدهم روز سه‌شنبه، ۱۷ مرداد در مراسمی به مناسبت روز خبرنگار با اشاره به مذاکرات احیای برجام مدعی شد: «ما هیچگاه نقض توافق نکرده و میز گفتگو را ترک نکرده‌ایم.»

به نوشته خبرگزاری دولتی ایرنا، ابراهیم رئیسی گفته ایران “با وجود داشتن دست برتر و سخن متقن” به طرف مقابل اعتماد نخواهد کرد، چون پیمان شکنی آنها را بارها مشاهده کرده است.

رئیسی ادعا کرد دولت او “در عین پیشبرد مذاکرات با نگاه عزتمندانه با نگاه به ظرفیت‌های داخلی در مسیر خنثی کردن تحریم‌ها و خودکفایی در کشاورزی، صنعت و دیگر بخش‌ها تلاش می‌کند.”

دولت سیزدهم که با شعارهایی مانند فقرزدایی و ایجاد یک میلیون شغل و ساخت یک میلیون مسکن در سال کار خود را آغاز کرد یکی از فاجعه‌بارترین کارنامه‌ها در چهار دهه گذشته را دارد که از پیامدهای آن می‌توان به افزایش گرانی و تورم سرسام‌آور و سقوط بخش بزرگی از جامعه به زیر خط فقر مطلق اشاره کرد.

بریتانیا ۲۵ شخص حقیقی و چندین شرکت مستقر در ایران، ترکیه، روسیه، اسلواکی و امارات را به دلیل تأمین قطعات و تسلیحات مورد نیاز روسیه در جنگ با اوکراین تحریم کرد. شرکت “پرآور پارس” و مدیران آن از جمله تحریم‌شدگان هستند.دولت بریتانیا در جدیدترین دور تحریم‌های خود با هدف قطع دسترسی روسیه به تجهیزات نظامی خارجی، اشخاص حقیقی و چندین شرکت مستقر در ایران، ترکیه، دبی، اسلواکی و سوئیس را تحریم کرد.

به گزارش آسوشیتدپرس، جیمز کلورلی، وزیر خارجه بریتانیا روز سه‌شنبه هشتم اوت (۱۷ مرداد) ضمن اعلام این خبر گفت: «تحریم‌های راهگشای امروز زرادخانه تسلیحاتی روسیه را تضعیف می‌کنند و زنجیره‌های تأمین تسلیحات را که حامی صنعت دفاعی تضعیف‌شده پوتین است، مسدود می‌کند.»

کلورلی هشدار داد: «آن‌هایی که ماشین نظامی روسیه را زنده نگه می‌دارند، جایی برای پنهان شدن ندارند.»

تحریم‌های جدید بریتانیا ۲۵ شخص حقیقی و حقوقی را در بر می‌گیرد.

شرکت ایرانی “پرآور پارس” که در زمینه ساخت پهپاد فعالیت دارد و هفت تن از مدیران آن از جملهتحریم‌شدگان هستند. گفته شده که این شرکت در تولید پهپاد برای سپاه پاسداران نقش اساسی دارد. دولت آمریکا این شرکت و مدیرانش را پیش از این تحریم کرده بود.

بیشتر بخوانید: رئیس ام‌آی۶: اختلاف در حکومت ایران بر سر فروش پهپاد به روسیه

دو شرکت در ترکیه و یک شرکت در دبی هدف تحریم‌های جدید بریتانیا قرار گرفته‌اند. بر اساس اطلاعات بریتانیا این شرکت‌ها میکروالکترونیک یا پهپاد و قطعات پهپاد را به روسیه ارسال می‌کنند. همچنین تحریم‌هایی علیه سه شرکت روسی فعال در صنعت الکترونیک اعمال شده است.

یک شهروند اسلواکی در میان تحریم‌شدگان است که گفته می‌شود در یک معامله تسلیحاتی میان کره شمالی و روسیه دست داشته است. یک تبعه سوئیسی نیز که گفته شده مدیر یک دفتر مالی وابسته به روسیه در است، هدف تحریم‌های بریتانیا قرار گرفته است. آمریکا از چند ماه پیش تحریم‌هایی را علیه این دو نفر اعمال کرده بود.

بیشتر بخوانید: ساندی تایمز: بریتانیا سپاه پاسداران را بزرگترین تهدید علیه امنیت خود می‌داند

بر پایه این تحریم‌ها، دارایی‌های این افراد در بریتانیا مسدود می‌شود و موسسات مالی این کشور از ارائه خدمات به آنها منع می‌شوند.

بریتانیا تا کنون ۱۶۰۰ شخص حقیقی و حقوقی را در ارتباط با تجاوز نظامی روسیه به اوکراین تحریم کرده‌ است.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید مدارک مربوط به پهپادهای ایرانی را که روسیه در جنگ علیه اوکراین استفاده کرده به مقامات کی‌یف داده است. وزیر خارجه ایران در توکیو گفته بود که اوکراین شواهدی در این باره ارائه نکرده است.مقامات آمریکا به اظهارات حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی مبنی بر این‌ که اوکراین مدرکی دال بر استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه ارائه نکرده، واکنش نشان دادند.

متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه ۷ آگوست (۱۶ مرداد) در نشست خبری روزانه به خبرنگاران گفت که اوکراین “قطعا” مدارک را به ایران ارائه کرده است، زیرا ایالات متحده مدارک استفاده از پهپادی‌های ایرانی در جنگ علیه اوکراین را به مقامات کی‌یف داده است.

به نوشته سایت اطلاع‌رسانی وزارت خارجه آمریکا، متیو میلر در پاسخ به پرسشی در این باره گفت: «اگر موضوع درخواست وزیر خارجه ایران از اوکراین برای ارائه مدارکی در این باره باشد، باید بگویم که ما مدارک [استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ] را به اوکراین ارائه داده‌ایم.»

بیشتر بخوانید: اعتراف جمهوری اسلامی به ارسال پهپاد به روسیه

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا افزود که از آغاز جنگ تاکنون، ایالات متحده تبادل اطلاعات محرمانه با اوکراین داشته است.

متیو میلر در این نشست خبری با خنده‌ای در پاسخ به اظهارات حسین امیرعبداللهیان پرسید، آیا جمهوری اسلامی “شواهدی فراتر از پهپادهای ساقط شده‌ای که قطعات ساخت ایران را دارد” می‌خواهد؟

بیشتر بخوانید: امیرعبداللهیان: اوکراین سندی از ایرانی بودن پهپادها ندارد

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا افزود تصمیم در مورد ارائه مدارک از سوی اوکراین به ایران در این زمینه، در اختیار مقامات اوکراینی است و آمریکا “آماده همکاری با کی‌یف” است.

تحلیل‌گران آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا روز جمعه ۱۳ مرداد، در نمایشگاهی با دعوت از رسانه‌ها، از بقایای پهپادهای سرنگون شده ساخت ایران در اوکراین و عراق رونمایی ‌کردند. به گفته این تحلیل‌گران، این قطعات به جا مانده از پهپادها، شواهد “غیر قابل‌انکاری” مبنی بر استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین ارائه می‌کند.

بیشتر بخوانید: آمریکا: شواهد انکارناپذیر مبنی بر استفاده روسیه از پهپادهای ایران

در این مراسم، همچنین بقایای بال و موتور پهپاد‌های شاهد-۱۳۱ ساقط شده در اوکراین، با پهپاد سالمی از همین نوع که سال پیش در کردستان عراق به دست آمده مقایسه شد. به گفته برگزارکنندگان این مراسم، این دو پهپاد کاملا مشابه یکدیگرند و تنها تفاوت آن‌ها در رنگ و نوشته‌های روی بدنه است. روی بال پهپاد ساخته شده برای روسیه به زبان روسی نوشته شده است: “برای پدربزرگ”.

مقامات آژانس اطلاعات دفاعی ایالات متحده، رونمایی از این شواهد را اثبات این موضوع اعلام کردند که ادعای جمهوری اسلامی در انکار کمک پهپادی به روسیه در جنگ اوکراین بی‌اساس است.

به گفته این مقامات، پهپادهای به دست آمده در عراق و اوکراین، یکسان به نظر می‌رسند؛ با طراحی مثلث‌شکل، طول‌بال‌ها، شماره سریال با توالی مشابه در مکانی یکسان، بدنه فایبرگلاس و موتور ملخی پیشران در عقب.

به گفته تحلیلگر ارشد آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا، این پهپادها با وجود آن که با فاصله هزاران کیلومتر دور از یکدیگر پیدا شده‌اند اما تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد. تنها تفاوت این است که روی بال پهپاد ساخته شده برای روسیه به زبان روسی نوشته شده است: “برای پدربزرگ”.

در روزی که در جمهوری اسلامی “روز خبرنگار” نام گرفته بیش از ۱۰۰ خبرنگار پشت میله‌های زندان‌‌‌‌اند. رییس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران از دوره‌ای می‌گوید که هیچگاه چنین تیره‌ نبوده است.هفدهم مرداد در ایران روز “خبرنگار” نام گرفته است. در این روز اندک روزنامه‌هایی که هنوز تلاش می‌کنند روزنه‌ای از”آزادی مطبوعات را در ایران باز نگهدارند”، صفحات خود را به تصاویر خبرنگاران بازداشت شده و اسامی انبوهی از خبرنگاران زندانی اختصاص داده‌اند. در سال ۷۷ و در پی کشته شدن یک خبرنگار ایرنا به همراه ۸ دیپلمات ایرانی در افغانستان، ۱۷ مرداد روز خبرنگار نامیده شد.

هم‌میهن صفحه اول خود را با تصویری از الهه محمدی و نیلوفر حامدی و تیتر بزرگ “خبرنگاران تنهاتر از همیشه” منتشر کرد. این روزنامه نوشت: «روزنامه‌نگاری این روزها از سخت و زیان‌آور گذشته و شغلی پرخطر شده. سختی کار روزنامه‌نگار به شرایط جامعه برمی‌گردد و در جامعه‌ای که هیچ چیز سرجای خودش نیست و به هر حوزه‌ای که نگاه می‌کنیم با انبوهی از مشکلات روبرو می‌شویم و مردم از هر سو ناراضی هستند اما برای نوشتن درد آنها باید به تک‌تک واژه‌ها توجه کنیم که مبادا اطلاع‌رسانی ما مسئله‌ای ایجاد کند.»

به دنبال کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد در شهریور ۱۴۰۱ موج گسترده بازداشت خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای از ۲۹ شهریور سال گذشته و همزمان با آغاز اعتراضات سراسری در ایران شروع شد. نیلوفر حامدی و الهه محمدی به خاطر پوشش خبری ‌مرگ مهسا و خاک‌سپاری او ماه‌هاست زندانی‌اند.

روزنامه‌نگاران “دشمن” نیستند

اکبر منتجبی رییس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در روزنامه سازندگی که سردبیری آن را بر عهده دارد، نوشت از دوم خرداد ۷۶ به این سو “هیچ سالی برای روزنامه‌نگاران به تیرگی سالی که گذشت، نبود.”

به گفته او حتی پس از توقیف فله‌ای مطبوعات پس از دوم خرداد که “اقتصاد رسانه آسیب دید و شادی از رسانه‌ها پر کشید و امنیت روزنامه‌نگاری به مویی رسید، باز وضعیت این چنین نبود که سال پیش دیدیم”.

رییس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران می‌گوید تاکنون بیش از ۱۰۰ روزنامه‌نگار بازداشت و زندانی شده‌اند و چنین رقمی تاکنون سابقه نداشته است. او گفته “این عدد جدا از احضارهاست”.

او در توییتر خود نوشت روزنامه‌نگاران دردی را نشان می‌دهند که خود مسئولان منشاء آن هستند. روزنامه‌نگاران “دشمن” یا “همکار دولت متخاصم” نیستند و “آنانی که مانده‌‌اند و روزنه‌ آزادی‌خواهی را باز نگه داشته‌اند، بخشی از همین مردمند”.

“تقدیر” از خبرنگاران و سلفی با آنها

دوشنبه ۱۶ مرداد و در آستانه روز خبرنگار، ابراهیم رئيسی، رئیس جمهوری ایران به سازمان صدا و سیما رفت و گفت: «این دولت، منتقدان را افراد بی شناسنامه و بی هویت نمی‌داند و برای شنیدن صحبت‌های منتقدان گوش شنوا دارد.» سخنانی که با واکنش‌های بسیار هم در برخی رسانه‌های ایران و هم در شبکه‌های اجتماعی روبرو شد. او همچنین با خبرنگاران عکس سلفی گرفت.

در شبکه‌های اجتماعی با اشاره به موج سرکوب خبرنگاران از این روز به عنوان روزی یاد شده که نه “تبریک” که “تسلیت” دارد، چرا که یادآور ممنوعیت و محدودیت و زندان است.

عمادالدین باقی در یادداشتی برای روزنامه کارگزاران به مناسبت روز خبرنگار نوشت: «امروز در دنیایی که فیلمبردار نوجوان قتل جورج فلوید، برنده پولیتزر ۲۰۲۱ می‌شود! الهه محمدی و نیلوفر حامدی، دو خبرنگار شایسته ابتدا به اتهام نقش داشتن در اطلاع‌رسانی پیرامون مرگ مظلومانه مهسا امینی بازداشت و در همین رابطه تفهیم اتهام و بازجویی می‌شوند و پس از ماه‌ها زندان ناگهان سخنگوی قوه قضائیه اعلام می‌کند اصلاً دلیل زندان آنها جاسوسی و همکاری با دولت متخاصم است، چیزی که محتویات پرونده و وکلا و خانواده رد می‌کنند».

او می‌گوید اگر برای این اتهام “ادله قاطعی” وجود دارد چرا نباید دادگاهی علنی برگزار شود “تا مردم دفاعیات متهم و وکلا را هم بشنوند تا بتوانند با آنچه سخنگو اظهار داشته، همدلی کنند.”

فهرستی طولانی

روزنامه شرق با استناد به گزارش کمیته پیگیری وضعیت روزنامه‌نگاران بازداشتی نوشت وضعیت ۱۱ روزنامه‌نگار هنوز مشخص نیست. این کمیته در ۱۰ ماه گذشته از بازداشت یا احضار بیش از ۹۰ روزنامه‌نگار در شهرهای مختلف ایران خبر داده است که بیشترشان در ماه‌های گذشته یا به قید وثیقه آزاد شده‌ یا مشمول “عفو” شده‌اند، اما همچنان وضعیت تعدادی از آنها مشخص نیست. شرق نوشت دوران حبس “موقت” نیلوفر حامدی و الهه محمدی خیلی طولانی شده است “و امروز در روز خبرنگار جای خالی آنها در تحریریه بیشتر از همیشه احساس می‌شود.”

هم‌مهین نوشته فهرست خبرنگارانی که در طول سال گذشته تاکنون بازداشت و احضار و زندانی شدند، طولانی است. این روزنامه به نام چند تن از آنان اشاره کرده است: یلدا معیری عکاس خبری، هدی توحیدی، علیرضا خوشبخت، جبار دست‌باز، سمیرا علی‌نژاد، روح‌الله نخعی، ایمان به‌پسند، مجتبی رحیمی، احمد حلبی‌ساز، سامان غزالی، فرشید قربان‌پور، امیرحسین بریمانی، آریا جعفری، نسترن فرخه، دنیا راد، سیاوش سلیمانی، صفیه قره‌باغی، فهیمه نظری، سجاد رحمانی، مهدی امیرپور، مریم وحیدیان، میلاد علوی، مهدی قدیمی، نسیم سلطان‌بیگی، مریم شکرانی، افشین امیرشاهی، نگین باقری و الناز محمدی.

هم‌میهن می‌گوید به این فهرست اسامی دیگری افزوده شده‌اند که یا حکم‌شان صادر شده یا در انتظار صدور آن هستند؛ بهروز بهزادی، مدیرمسئول و سردبیر روزنامه اعتماد در پی شکایتی ابتدا به شش ماه حبس محکوم و این مجازات سپس به یک‌سال ممنوعیت فعالیت رسانه‌ای تبدیل شد. مرضیه محمودی، سردبیر سایت تجارت نیوز نیز در پی شکایت حمید رسایی، نماینده پیشین مجلس به پرداخت ۲۴ میلیون تومان جریمه نقدی و یک‌سال تبعید به تربت‌جام محکوم شد. مجازاتی سنگین برای سعیده شفیعی و نسیم سلطان بیگی در نظر گرفته شد. برای علی‌ پورطباطبایی، سردبیر سایت خبری قم نیوز دادگاه برگزار شد. “جرم” او پیگیری ماجرای مسمومیت دانش‌آموزان در قم است.

بیشتر بخوانید:گزارشگران بدون مرز: ایران در قعر فهرست آزادی رسانه‌ها

سیاه را نمی‌توان با تیم رسانه دولتی سفید کرد

اعتماد نوشته است که از زمان یکدست شدن دولت و حاکمیت “دامنه وسیعی از شکایت‌ها و جوابیه‌ها علیه خبرنگاران و اساتید حوزه رسانه ثبت شده که از نظر کمی در هیچ دوره دیگری سابقه نداشته است.” پروژه “خالص سازی” در حکومت در سطح رسانه‌ای هم دنبال شده و به گفته اعتماد “بسیاری از نمایندگان رسانه‌ها به دلیل نقد عملکرد دولت اجازه حضور در برنامه‌های رسانه‌ای را از دست دادند.”

آیا این خالص‌سازی توانسته است کمکی به دولت بکند؟ عباس عبدی فعال سیاسی و رسانه‌ای در مورد تیم ‌رسانه‌ای دولت به اعتماد می‌گوید که این تیم تلاش کرده به جای واقعیت، “روایت خاص خود را در رسانه ها بازتاب دهد”، اما “وقتی جسمی سیاه است با رسانه نمی‌توان آن را سفید کرد”.

اکبر منتجبی، رییس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران نیز معتقد است ارعاب رسانه‌ها برای حکومت نتیجه عکس داده است. او می‌گوید: «اشکالی که در جامعه ما رخ داد این بود که برخی تصور کردند با تهدید روزنامه‌نگاران و تهدید مطبوعات و رسانه‌ها می‌توانند با صداوسیما و چند خبرگزاری حکومتی به آنچه که می‌خواهند، برسند» اما «همیشه وقتی پرچمی از دست کسی بیفتد، کس دیگری می‌آید و آن پرچم را بر می‌دارد. مهم این است که پرچم در دست کیست؟» به باور منتجبی “آنچه آقایان در بهار ۷۹ با توقیف فله‌ای مطبوعات کاشتند، در پاییز ۱۴۰۱ برداشت کردند”.

او تاکید کرده مادام که چتر امنیت بر سر روزنامه‌نگاران بر قرار نباشد و آزادی کامل به رسانه‌ها داده نشود “تا آنها افشاگر فسادها و زدوبندهای سیاسی باشند و به جای دولت‌ها و حکومت‌ها، مردم را نمایندگی کنند، در بر همین پاشنه می‌چرخد.”

نخست‌وزیر اسرائیل در دیدار با هیأتی از نمایندگان کنگره آمریکا درخواست خود برای تهدید نظامی جدی برای بازدارندگی ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای را تکرار کرد. او گفت ایران هرگز نمی‌تواند با “یک بمب” اسرائیل را نابود کند.بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در دیدار با شماری از اعضای حزب دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا بار دیگر از دولت ایالات متحده خواست برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، این کشور را مورد تهدید جدی نظامی قرار دهد.

به گزارش “تایمز آف اسرائیل”، نتانیاهو در دیدار با این هیأت که از سوی گروه لابی “آیپک” سازماندهی شده بود گفت: «مهم‌ترین چیز این است که یک تهدید نظامی قابل باور برای ایران ایجاد کنیم. مسئله دیگر، اجرای آن است. ما جهانی را نمی‌خواهیم که در آن ایران بتواند نیویورک یا واشنگتن یا لس‌آنجلس یا هر منطقه دیگر را در این میان با سلاح اتمی تهدید کند.»

بیشتر بخوانید: مایکل مک کال: با هر ابزاری باید جلوی ایران هسته‌ای را گرفت

نخست‌وزیر اسرائیل افزود: «ما به طور حتم شاهد دنیایی نخواهیم بود که در آن بتوان اسرائیل را، چنان که می‌گویند، با یک بمب نابود کرد. این اظهاراتی نفرت‌انگیز است اما ماهیت آن‌ها را نشان می‌دهد.»

نتانیاهو به گروه نمایندگان به رهبری حکیم جفریز، رئیس فراکسیون اقلیت مجلس نمایندگان آمریکا و مایکل توچین، رئیس نهاد آیپک گفت: «ما هر کاری که در توان داریم، با یا بدون این یا آن توافق، انجام خواهیم داد تا از خود دفاع کنیم.»

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا روز یکشنبه ۱ مرداد (۲۳ ژوئیه) در مصاحبه با شبکه‌خبری “سی‌ان‌ان” در پاسخ به سئوالی درباره احیای توافق هسته‌ای برجام گفت که مقامات آمریکایی در حال حاضر درباره این توافق با همتایان خود در تهران صحبت نمی‌کنند.

بلینکن در مصاحبه خود با سی‌ان‌ان تصریح کرد که او همچنان بر این باور است که دیپلماسی بهترین راه برای حل و فصل مشکل هسته‌ای ایران است.

او اضافه کرد که در مقایسه با سایر گزینه‌ها، دیپلماسی می‌تواند مؤثرترین نتیجه را بدهد اما این بدان معنا نیست که گزینه‌های دیگری وجود ندارند و در صورت لزوم آمریکا به آنها متوسل نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: لاوروف: احیای برجام در حال حاضر یک انتظار غیرواقعی است

بلینکن درباره این گزینه‌ها صریحا توضیحی نداد اما پیش از این مقامات آمریکایی از “اقدام نظامی علیه ایران” هم به عنوان یکی از گزینه‌ها سخن گفته بودند.

قانون‌گذاران جمهوری‌خواه اخیرا به دولت بایدن در مورد توافق با ایران هشدار دادند که دولتش بدون تأیید کنگره حق کاهش تحریم‌های وضع شده علیه ایران را ندارد.

بیشتر بخوانید: ایران “در حال حاضر به دنبال تولید تسلیحات هسته‌ای نیست”

یک مقام اسرائیلی که نامش فاش نشده در ماه ژوئن سال جاری به روزنامه “اسرائیل هیوم” گفته ایالات متحده آمریکا و کشورهای غربی می‌دانند که “خط قرمز” اسرائیل در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران غنی‌سازی ۹۰ درصدی است. او تأکید کرد تهران از حساسیت اسرائیل نسبت به این موضوع آگاه است و می‌داند اگر غنی‌سازی را به سطح ۹۰ درصد افزایش دهد، با حمله نظامی اسرائیل مواجه خواهد شد.

این اظهارات در حالی است که آخرین ارزیابی‌های اطلاعاتی ایالات متحده گویای آن است که ایران اگرچه فعالیت هسته‌ای خود را افزایش داده است، اما در حال حاضر به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست.

بیانسه ۱۰۰هزار دلار به متروی واشنگتن دی‌سی پرداخت کرد تا در شب کنسرتش قطارها یک ساعت بیشتر کار کنند و طرفدارانش مجبور نباشند قبل از پایان برنامه به خانه بروند.به دلیل طوفان و رعد و برق، کنسرت تور جدید بیانسه در واشنگتن دی‌سی با دو ساعت تأخیر برگزار شد. به همین دلیل این خواننده برنده جایزه گرمی با پرداخت مبلغ ۱۰۰ هزار دلار به متروی واشنگتن دی‌سی، یک ساعت به ساعت کار روزانه قطارهای این شهر اضافه کرد تا هوادارانش مجبور نباشند کنسرت را زودتر ترک کنند.

پرداخت این مبلغ از سوی بیانسه باعث شد تا تمام ۹۸ ایستگاه شبکه حمل و نقل عمومی واشنگتن دی‌سی تا بعد از نیمه شب کار کنند و هواداران این خواننده را در آسودگی به خانه برگردانند.

این کنسرت بخشی از تور جهانی “رنسانس” این خواننده رکورددار بود؛ توری که از ماه مه شروع شده است.

بیشتر بخوانید: “تور جهانی رنسانس” بیانسه با اجرا در ۴۰ کشور

اداره حمل و نقل شهری واشنگتن در بیانیه‌ای گفت: «به دلیل وضعیت نامناسب آب و هوا ممکن است زمان شروع کنسرت تور جهانی رنسانس امشب در ورزشگاه فدکس‌فیلد به تأخیر بیافتد و مترو حرکت آخرین قطار را یک ساعت بیشتر از موعد مقرر، تمدید خواهد کرد».

پس از شروع بارندگی (و تنها یک ساعت یا بیشتر قبل از شروع اجرا)، حساب توییتر ورزشگاه فدکس‌فیلد به طرفداران بیانسه توصیه کرد تا در محل امنی پناه بگیرند و از شرکت‌کنندگان کنسرت در داخل ورزشگاه نیز خواسته شد تا اطلاع ثانوی در مکانی سرپوشیده بمانند.

بیشتر بخوانید: بیانسه و تیلور سویفت جوایز گرمی را درو کردند

ویدئوهای منتشر شده از سوی هواداران بیانسه در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که آنها در راهروها و رمپ‌های داخل ورزشگاه ایستاده بودند.

کاملا هریس معاون ریاست جمهوری آمریکا نیز همراه همسرش در کنسرت بیانسه حضور داشت و پس از پایان کنسرت با انتشار عکسی از خود و همسرش در توییتر از بیانسه به خاطر “شبی سرگرم‌کننده” تشکر کرد.

با آغاز موج گرما، دوباره بحران کسری برق در ایران اوج گرفته و به رغم وعده‌های مقامات جمهوری اسلامی، قطعی برق کماکان همه حوزه‌ها، خصوصا بخش صنایع را درگیر خود کرده است. گزارشی از دالغا خاتین‌اوغلو، کارشناس انرژی.بنا بر گزارش‌های متعدد داخلی و اظهارات برخی نمایندگان مجلس، جمهوری اسلامی حتی هفته گذشته دو روز را به خاطر کسری برق تعطیل سراسری اعلام کرد تا مصرف داخلی برق کاهش یابد.

چنین اقدام عجیبی برای جبران کسری برق، نه تنها بر صنایع، خدمات و کسب و کارها ضربه سنگینی وارد می‌کند، بلکه اصولا بر اساس آمارهای وزارت نیرو، مصرف برق ادارات در تابستان تنها دو هزار مگاوات است؛ در حالی که کسری برق کشور در این فصل بیش از ۱۲ هزار مگاوات است. آمارهای غیررسمی حتی این رقم را ۱۴ هزار مگاوات عنوان کرده‌اند.

از طرف دیگر، ادامه صادرات برق و عدم تمایل دولت به افزایش واردات برق در تابستان نیز موضوع در خور توجهی است. وضعیت مشابهی نیز در حوزه گاز وجود دارد و در حالی که ایران با کسری شدید گاز مواجه شده، صادرات کشور در سال گذشته رشد داشته است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

آمارهای سه‌ماهه ابتدایی امسال نیز نشان می‌دهد که صادرات برق ایران نسبت به فصل بهار سال گذشته تقریبا دو برابر شده است. هنوز وزارت نیرو گزارش وضعیت صادرات برق تابستان را منتشر نکرده است.

علت کسری برق ایران

مهم‌ترین علت کسری برق ایران در این نکته است که طی سال‌های گذشته تنها نیمی از اهداف رشد تولید برق محقق شده است. آخرین گزارش وزارت نیرو نشان می‌دهد، در بهار امسال تنها پنج درصد از اهداف رشد تولید برق سال ۱۴۰۲ تحقق یافته است.

برای سال جاری راه‌اندازی ۶۱۰۰ مگاوات نیروگاه جدید برنامه‌ریزی شده بود، اما در بهار امسال تنها ۳۲۰ مگاوات آن راه‌اندازی شده است.

از سوی دیگر، به خاطر ضعیف بودن تکنولوژی بومی هیچ کدام از نیروگاه‌های تازه افتتاح‌شده در بهار امسال راندمان بالای ۳۰ درصد ندارند.

این در حالی است که نیروگاه‌های مدرن جهان، از جمله نیروگاه‌های چرخه ترکیبی، راندمانی حدود ۴۵ تا ۵۵ درصد دارند و با نصب تجهیزاتی مانند تامین آب گرم منازل، حتی این راندمان به ۶۰ درصد نیز می‌رسد.

یعنی دولت طی چند سال گذشته نه تنها نتوانسته نیروگاه‌های جدید کافی راه‌اندازی کند، بلکه نیروگاه‌هایی که راه‌اندازی شده نیز راندمان بسیار نازلی دارند.

دولت برای سال جاری راه‌اندازی ۲۶۳۰ مگاوات نیروگاه چرخه ترکیبی هدف‌گذاری کرده، اما در بهار حتی یک مگاوات آن اجرایی نشده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

از طرف دیگر، بنابر آمارهای رسمی وزارت نیرو و مرکز پژوهش‌های مجلس، ۱۳ درصد از برق تولیدی ایران بدون اینکه به دست هیچ مصرف‌کننده‌ای برسد، در شبکه فرسوده و کهنه انتقال و توزیع تلف می‌شود.

میزان تلفات برق ایران در شبکه انتقال و توزیع، پنج برابر مصرف برق ادارات ایران است؛ اما جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته اهتمامی به نوسازی شبکه انتقال و توزیع نکرده و کماکان حدود ۱۰ هزار مگاوات برق تولیدی کشور در همین بخش تلف می‌شود.

ایران همچنین با خشکسالی و افت تولید برق از سدهای آبی کشور مواجه است. برای نمونه، اگرچه تولید برق از نیروگاه‌های آبی کشور در بهار امسال نسبت به بهار پارسال دو برابر شده، اما باز هم این رقم نصف تولید برق آبی کشور در بهار سال ۱۳۹۷ است.

ایران در بهار امسال ۷.۵ تراوات ساعت تولید برق آبی داشت که سهمی ۷ درصدی در تولید برق کشور داشته، اما این رقم در پنج سال گذشته حدود ۱۳ درصد بود.

نکته دیگر عدم توجه ایران به تولید برق خورشیدی و بادی است؛ به‌طوری که سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر از تولید برق ایران حدود نیم درصد است.

وزارت نیرو برای سال جاری راه‌اندازی ۱۳۵۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی و بادی را هدف‌گذاری کرده، اما در بهار امسال تنها ۲۱ مگاوات آن محقق شده که معادل ۱.۵ درصد از اهداف کل سال ۱۴۰۲ است.

ایران با ۳۰۰ روز آفتابی در سال، بهشتی برای تولید برق خورشیدی است، اما جمهوری اسلامی توجهی به این موضوع نداشته و حتی با آن همه تحریم و گلاویز شدن با جامعه جهانی، سهم برق هسته‌ای در تولید برق کشور به یک درصد نیز نمی‌رسد.

چرایی ادامه صادرات برق به رغم کسری

آمارهای شرکت بی‌پی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی به رغم کسری گاز و افت ۳ درصدی مصرف آن در سال گذشته، صادرات گاز خود را افزایش داده و برای جبران کسری گاز، مصرف سوخت‌های بسیار آلاینده مازوت و گازوئیل در صنایع و نیروگاه‌های برقی را به شدت افزایش داده است؛ به‌طوری که سال گذشته مصرف محصولات نفتی ایران بیش از ۱۰ درصد جهش داشت.

وضعیت مشابهی در حوزه برق هم حکم‌فرماست و چنانچه اشاره شد، ایران در بهار امسال صادرات برق را تقریبا دو برابر کرده و به ۵ تراوات ساعت رسانده است.

علت در این نکته است که درآمد دولت از صادرات برق و گاز بسیار بیشتر از فروش داخلی آن است.

دولت ابراهیم رئیسی طی دو سال گذشته جزئیات درآمدهای صادرات برق و گاز را از متن قانون بودجه خارج کرده، اما قانون بودجه سال ۱۴۰۰ که حاوی این جزئیات بود نشان می‌دهد، در حالی که دولت تنها ۳ درصد برق تولیدی و ۷ درصد گاز تولیدی را صادر کرده بود، اما درآمد دولت از این محل، از کل درآمد حاصل از فروش داخلی برق و گاز کشور بیشتر بود.

علت امر، تفاوت بسیار زیاد قیمت برق و گاز در داخل و خارج از کشور به خاطر سقوط ارزش ریال است.

کسری برق و گاز کشور به حدی بالا است که حتی واردات آن نیز جبران این کسری را نخواهد کرد. برای نمونه، چنانچه اشاره شد، کسری برق ایران در تابستان حدود ۱۲ تا ۱۴ هزار مگاوات است. ایران از ترکمنستان، آذربایجان و ارمنستان واردات برق دارد. اگر این سه کشور حتی به فرض محال، نیمی از کل تولید برق خود را تحویل ایران دهند، باز هم کسری برق ایران جبران نخواهد شد.

در مورد گاز نیز چنین است. ایران در زمستان با کسری روزانه ۲۷۰ میلیون متر مکعبی گاز مواجه است؛ رقمی که معادل کل مصرف گاز ترکیه در این فصل و دو برابر متوسط مصرف گاز ترکیه در طول سال است.

چنین حجم عظیمی از کسری برق و گاز با واردات قابل حل نیست و تنها رشد تولید داخلی برق، بهبود راندمان نیروگاه‌ها و نوسازی شبکه فرسوده انتقال و توزیع می‌تواند مشکل را حل کند.

حمله موشکی روسیه به شهر پوکروفسک در شرق اوکراین هشت کشته و دست‌کم ۱۴ زخمی برجای گذاشت. سازمان اطلاعات اوکراین از دستگیری یک زن خبر داد که مظنون به دادن اطلاعات به روسیه برای ترور زلنسکی است.بنا بر گزارش منابع اوکراینی در حملات موشکی روسیه به شهر پوکروفسک در شرق اوکرایندر روز دوشنبه ۷ اوت (۱۶ مرداد) حداقل هشت نفر کشته شدند. به گفته پاولو کیریلنکو، رئیس اداره نظامی منطقه دونتسک پس از دو حمله به یک ساختمان مسکونی پنج غیرنظامی، دو کارمند خدمات نجات و یک سرباز جان خود را از دست دادند. دست‌کم ۱۴ غیرنظامی زخمی شدند.

بیشتر بخوانید:مذاکرات اوکراین در جده عربستان بدون بیانیه نهایی پایان یافت

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در توییتر خود نوشت: «نیروهای مسلح روسیه به “یک آپارتمان معمولی” حمله کردند». تصاویری از اطراف شهر نشان می‌دهد که نیروهای امدادی در حال جستجو در میان آوار این آپارتمان هستند.

پوکروفسک در ۷۰ کیلومتری شمال غربی شهر دونتسک قرار دارد که تحت کنترل روسیه است و حدود ۳۰ کیلومتری خط مقدم قرار دارد. قبل از جنگ حدود ۶۰ هزار نفر در این شهر زندگی می‌کردند.

مقامات نظامی منطقه خارکیف در شمال شرق اوکراین نیز از کشته شدن دو غیرنظامی در حمله هوایی روسیه در عصر دوشنبه به شهر کروگلیاکیوکا خبر دادند. در آخر هفته گذشته اوکراین هدف موج عظیمی از حملات روسیه قرار گرفت. نیروی هوایی اوکراین ۷۰ حمله را در یکشنبه شب گذشته گزارش کرد.

بیشتر بخوانید:حمله شهپادهای اوکراین به نفتکش و کشتی جنگی روسیه

دستگیری یک زن مظنون به جاسوسی برای روسیه

سرویس اطلاعات داخلی اوکراین (SBU) خبر از دستگیری زنی داد که مظنون به جاسوسی برای روسیه است. اس‌بی‌او گفته این زن می‌خواسته اطلاعاتی در مورد برنامه‌های سفر زلنسکی به مناطق نظامی را به روسیه منتقل کند. مظنون در شهر بندری میکولایف در جنوب اوکراین دستگیر شد. طبق اطلاعات رسمی، زلنسکی آخرین بار در ۲۷ جولای از این شهر بازدید کرده است.

در عکسی که سرویس اطلاعات داخلی اوکراین منتشر کرده، زنی دیده می‌شود که توسط دو سرباز اوکراینی احاطه شده است. تمام چهره‌ها در تصویر تار هستند.

سرویس اطلاعات داخلی اوکراین گفته این زن اهل اوچاکیف است. او در یک مغازه ارتشی کار می‌کرده و در آنجا به سربازان اوکراینی کالا می فروخته است. این زن قصد داشته علاوه بر محل اختفای رئیس جمهور اوکراین همچنین از مکان‌های نظامی و انبارهای مهمات این کشور نیز اطلاعاتی به دست آورد.

دادگاه بازداشت او را تایید کرده است. در صورتی که این زن مجرم شناخته شود، ۱۲ سال زندان در انتظار او خواهد بود.

کودتاچیان در نیجر یک نخست وزیر جدید منصوب کردند. هم‌زمان فرستاده ایالات متحده از “مذاکرات دشوار” با هبران حکومت نظامی این کشور خبر داد. رهبران کشورهای عضو “اکوواس” برای یافتن راه‌حلی نشست برگزار می‌کنند.حدود دو هفته پس از به دست گرفتن قدرت از سودی کودتاچیان در نیجر، یک نخست وزیر جدید منصوب کردند. لمینه زینا سخنگوی حکومت نظامی در بیانیه‌ای که اواخر شب دوشنبه ۷ اوت (۱۶ مرداد) در تلویزیون خوانده شد، علی ماهمان را به عنوان نخست وزیر جدید معرفی کرد. او چندین سال وزیر اقتصاد و دارایی در کابینه رئیس جمهور سابق مامادو تانجا بود که در سال ۲۰۱۰ برکنار شد. طبق گزارش رسانه‌های نیجریه، او اخیراً به عنوان اقتصاددان برای بانک توسعه آفریقا در چاد فعالیت می‌کرده است.

در همین حال، مذاکرات برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک ادامه دارد. به گزارش شبکه تلویزیونی CNN ویکتوریا نولند، معاون وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه با با ژنرال موسی سلائو بارمو، رئیس جدید ستاد مشترک ارتش نیجر و سه تن دیگر از رهبران نظامی دیدار و گفت‌وگو کرد.

او به خبرنگاران گفت این مذاکرات دو ساعته “صریح و در مواقعی بسیار دشوار” بوده است. درخواست نولند برای ملاقات با محمد بازوم، رئیس جمهور برکنار شده نیجر که اکنون در بازداشت بسر می‌برد، رد شد. او همچنین نتوانست با ژنرال عبدالرحمان چیانی، فرمانده نیروهای گارد ریاست جمهوری دیدار کند.

بیشتر بخوانید:کودتا در نیجر؛ نگرانی فرانسه از پایان سلطه بر آفریقا

نولند گفت ایالات متحده به رهبران کودتا پیرامون همکاری با مزدوران روسی واگنر هشدار داده و “گزینه‌هایی” را برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک آمریکا با نیجر و دیگر کشورهای غربی، مطرح کرده است.

صبح چهارشنبه ۲۶ ژوئیه گروهی از فرماندهان ارتش نیجر با محاصره کاخ ریاست جمهوری در نیامی، پایتخت این کشور غرب افریقا، علیه رئیس جمهور منتخب این کشور کودتا کردند. آنها محمد بازوم را دستگیر کردند، قانون اساسی را به حالت تعلیق درآوردند و همه نهادهای قانون اساسی را منحل کردند. در زمان بازوم، نیجر یکی از آخرین شرکای راهبردی غرب در مبارزه با پیشروی تروریست‌‌‌های اسلام گرادر ساحل افریقا بود.

سران کشورها و دول عضو “اکوواس” (جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا) که پیشتر اولتیماتومداده بودند در صورت عدم بازگرداندن رئیس‌جمهور برکنار شده به قدرت، دست به اقدام نظامی خواهند زد، اکنون می‌خواهند در مورد چگونگی واکنش به این کودتا و فشارهای دیپلماتیک به نیجر روز پنجشنبه نشستی در ابوجا پایتخت نیجریه برگزار کنند. در پی اولتیماتوم کشورهای غرب آفریقا حریم هوایی این کشور روز دوشنبه به طور نامحدود بسته شد.

بیشتر بخوانید:مخالفت الجزایر با مداخله نظامی کشورهای غرب آفریقا در نیجر

کوتای نیجر از سوی جامعه بین‌الملل به‌شدت محکوم شده است. سازمان ملل، اتحادیه اروپا، آمریکا و جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا آن را محکوم کرده و خواستار آزادی بازوم ۶۳ ساله و بازگشت به قانون اساسی شده‌اند.

روسیه و چین در خصوص جزایر سه‌گانه ایرانی از امارات متحده عربی حمایت کرده‌اند. علی افشاری، تحلیلگر سیاسی، هشت نکته درباره جزایر سه‌گانه برشمرده که توجه به آن را برای “رفع پایدار تهدید علیه تمامیت ارضی ایران” لازم می‌داند.همسویی دولت روسیه با شورای همکاری خلیج فارس و واکنش جمهوری اسلامی ایران فضای جدیدی را پیرامون جزایر سه‌گانه ایجاد کرده است. مقامات حکومت بعد از احضار سفیر روسیه به وزارت خارجه و اعلام اعتراض ایران و گفت‌وگوی حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه، با همتای روس خود سرگئی لاوروف، اقدامات نظامی و سیاسی نیز انجام دادند.

سپاه پاسداران در جزیره ابوموسی مانور نظامی برگزار کرد. در ادامه سردار شکارچی، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح، تهدید کرد که «کسانی که طمع به جزایر سه‌گانه ‌‌دارند ‌نوک شمشیرمان را ببینند‌.»

در تحرکی دیگر معاون وزیر راه و شهرسازی مدعی تمهیدات جدید برای اختصاص زمین به هر ایرانی در مناطق مختلف جزیره ابوموسی شد. او گفت: «پیشنهاداتی در این زمینه داده شده و قرار بر این است که حذف برخی از شرایط از جمله فرم ج به تصویب برسد و با این شرایط به هر ایرانی که متقاضی زندگی در این جزیره باشد زمین داده می‌شود.»

به نظر می‌رسد حکومت در اندیشه افزایش جمعیت ایرانی ساکن در جزیره ابوموسی است. اگرچه همسویی عملی روسیه با امارات متحده عربی در زیر سئوال بردن مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه، در کنار حمایت چین و غرب، موضع امارات را تقویت کرده است، اما بعید به نظر می‌رسد تا اطلاع ثانوی تهدیدی متوجه حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه باشد. موقعیت نظامی و راهبردی امارات در حدی نیست که بخواهد هماوردی با ایران داشته باشد. کشورهای عربی و در راس آنها عربستان سعودی در ماه‌های گذشته سیاست تنش‌زدایی در برابر ایران را در پیش گرفتند و بعید به نظر می‌رسد بخواهند در آن تغییری ایجاد کنند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

روسیه و چین نیز به دلیل روابط نزدیک با جمهوری اسلامی انگیزه‌ای ندارند که بیش از حمایت سیاسی مبهم و دوپهلو قدمی بردارند. غرب نیز در چارچوب مهار جمهوری اسلامی و جلوگیری از تشدید تنش‌ها تمایلی در این خصوص ندارد. امارات متحده نیز روابط اقتصادی خوبی با ایران دارد و علی‌رغم مناسبات خوب با غرب، عملا دروازه دور زدن تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی بوده است.

امارات در سال ۱۴۰۱ رتبه نخست در سبد واردات ایران بود. نزدیک به ۳۱ درصد واردات کشور به امارات متحده عربی اختصاص داشت. بنابراین در این چارچوب ایران کماکان بر جزایر سه‌گانه اعمال حاکمیت خواهد کرد، اما تضمینی وجود ندارد که در آینده و در موقعیت تغییر شرایط، حاکمیت و مالکیت ایران با تهدید جدی مواجه نشود.

در این خصوص علی‌رغم موضع‌گیری‌ها و انتشار اخبار، آگاهی مناسبی در سطح افکار عمومی وجود ندارد. پیدا کردن راه‌حل مناسب برای رفع پایدار تهدید علیه تمامیت ارضی ایران در این خصوص نیازمند توجه به نکاتی است که در ادامه به اختصار به آنها پرداخته می‌شود:

جزایر سه‌گانه اهمیت نظامی، راهبردی و ژئوپلتیکی دارند. موقعیت این سه جزیره به گونه‌ای است که امکان کنترل تنگه هرمز را به شکل طبیعی فراهم می‌کنند. در واقع آنها بخش مهمی از سیستم دفاعی و حفاظتی تنگه هرمز و کرانه‌های ساحلی جنوبی ایران هستند که به دلیل موقعیت جغرافیایی در عمق آب‌های خلیج فارس و همچنین در داخل دو کریدور رفت و برگشت طرح تفکیک تردد بین‌المللی کشتی‌ها، اهمیت استراتژیکی خاصی دارند. شش جزیره هرمز، لارک، قشم، هنگام، تنب بزرگ و ابوموسی که در مجاورت یکدیگر قرار دارند یک منحنی فرضی را تشکیل می‌دهند که قوس دفاعی ایران در تنگه هرمز و ابزار کنترلی هستند. تنب کوچک امکان سکونت ندارد، اما ابوموسی و تنب کوچک جمعیت ساکن دارند. ابوموسی علاوه بر جاذبه‌های توریستی از منابع معدنی، نفت و گاز، شیلات و صید برخوردار است. تنب بزرگ نیز منابع معدنی دارد.

جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک از زمان تاسیس کشور ایران در دوره هخامنشی جزو اقلیم ایران قرار گرفتند. این وضعیت در دوران حکومت‌های اشکانی و ساسانی نیز ادامه پیدا کرد. تقریبا اکثر مناطق جنوبی خلیج فارس چون قطر، عمان و بحرین جزو قلمرو ایران بود. در دوره ساسانیان یمن نیز اضافه شد. بعد از فروپاشی امپراتوری ساسانی جزایر فوق جزو قلمرو خلافت‌های اموی و عباسی بود. بعد از بازسازی مجدد ایران بعد از اسلام با تشکیل امپراتوری صفوی مجددا اعمال مجدد حاکمیت ایران بر خلیج فارس مطرح شد. دولت پرتغال از قرن شانزدهم میلادی اکثر جزایر ایران را تسخیر کرده بود. شاه عباس اول صفوی در همکاری با دولت وقت بریتانیا موفق شد پرتغالی‌ها را از جزایر ایرانی بیرون کند. از این مقطع به بعد حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه مجددا برقرار شد. این وضعیت در دوره افشار و کریم‌خان زند نیز ادامه پیدا کرد. در دوران قاجار با گسترش مداخلات بریتانیا حاکمیت ایران بر برخی از جزایر خلیج فارس از جمله بحرین، سیری و جزایر سه‌گانه با چالش مواجه شد، اما علی‌رغم چالش‌ها از زمان فتحعلی‌شاه تا ناصرالدین شاه ایران حاکمیت خود را اعمال کرد. در زمان ناصرالدین شاه حتی قراردادی برای استخراح خاک سرخ از جزیره ابوموسی تنظیم شد.البته مطابق رسم قدیمی از زمان صفویه برخی از جزایر ایرانی از جمله جزایر سه‌گانه به برخی از شیوخ عرب اجاره داده شده بود. یکی از شروط اجاره پذیرش تابعیت ایران بود. جزایر سه‌گانه به همراه جزیره لنگه و قشم به خاندان قاسمی در دوره قاجار کرایه داده شد و آنها تابعیت ایران را پذیرفته بودند. علاوه بر آن قاسمی‌ها که اکنون حاکمان شارجه و راس‌الخیمه هستند از دو گروه ایرانی و عربی تشکیل شده‌اند. در ماه آوريل سال ۱۹۰۴، مسيو دامبرين بلژيکی رئيس گمرکات ايران تدابیر گمرکی ویژه در جزیره ابوموسی اتخاذ کرد و پرچم ایران را مستقر کرد. این اقدام با اعتراض دولت وقت بریتانیا مواجه شد. دولت بریتانیا تعهدات خود در عهدنامه‌های “مجمل” و “مفصل” در سال‌های ۱۸۰۹ و ۱۸۱۲ در پذیرش مالکیت ایران بر کل خلیج فارس را نادیده گرفت. بر اثر فشار دولت بریتانیا و ضعفی که ایران دچار آن شده و توان رویارویی نظامی با نیروی دریایی بریتانیا را نداشت، ناگزیر پرچم را پایین آورد به شرطی که پرچم دیگری نباشد و موضوع از طریق مذاکره جلو برود. منتهی این اتفاق نیفتاد و در ادامه دولت بریتانیا اداره امور جزایر سه‌گانه را به شیخ راس‌الخیمه و شارجه سپرد. این موضوع اختلافی تا سال ۱۹۷۱ بین دولت‌های ایران و بریتانیا ادامه داشت تا سرانجام حاکمیت ایران اعاده شد.

اعتراض ایران به دولت بریتانیا از زمان حکومت پهلوی شروع نشد، بلکه از زمان مظفرالدین شاه قاجار در موارد متعددی ایران اعتراض کرده و تلاش کرده حاکمیت خود را اعمال کند. سرانجام تصمیم دولت بریتانیا به خروج نیروهای نظامی‌اش از خلیج فارس باعث شد تا فضا برای بازسازی مالکیت ایران مساعد شود. از ابتدا هم مانع ایران کشورهای عربی نبودند، بلکه قدرت‌های جهانی بودند. بعد از سال ۱۹۷۱ نیز طرح موضوع جزایر سه‌گانه تابعی از سیاست‌های جهانی و منطقه‌ای بوده است. شیوخ شارجه و راس‌الخیمه در زمان اداره جزایر سه‌گانه فاقد هویت شناخته‌شده دولتی بودند. کشور امارات متحده عربی دو روز بعد از توافق دولت‌های بریتانیا و ایران بر سر جزایر سه‌گانه رسما تشکیل شد.

دولت امارات متحده عربی از همان ابتدا تا کنون مدعی تملک جزایر فوق بوده است. شیخ راس‌الخیمه مدعی شد تحت فشار و اجبار به صورت دوفاکتو با تفاهم ایران و بریتانیا موافقت کرده است. این دولت سه بار در مقاطع زمانی مختلف به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرده است که تا کنون موفقیتی نداشته است. البته یکی از دلایل اصلی ناکامی، امتناع ایران از پذیرش حکمیت دیوان بین‌المللی دادگستری است. این اتفاق باعث شده تا در سازمان ملل امارات از حمایتی نه چندان پردامنه برخوردار شود، اما از طرف دیگر مسیر ورود سازمان ملل به موضوع مسدود شده است. چهار کشور عربی یمن، عراق، الجزایر و لیبی در سال ۱۹۷۱ از ایران به دلیل “تصرف غیرقانونی” جزایر سه‌گانه، نزد سازمان ملل شکایت کردند. در ۵۲ سال گذشته کشورهای عربی در حمایت از امارات متحده عربی منسجم بوده‌اند. تقریبا در اکثر قطعنامه‌ها و بیانیه‌های پایانی شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب از موضع دولت امارات متحده در مورد جزایر سه‌گانه حمایت شده است. حتی کشورهای عربی چون مصر، سوریه، لبنان و عراق که در زمان حکومت‌های پهلوی و جمهوری اسلامی رابطه خوبی با ایران داشته‌اند، سکوت کرده و از موضع ایران پشتیبانی نکرده‌اند.

قدرت‌های جهانی از اعم از آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه و چین نه تنها هیچوقت از مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه حمایت نکرده‌اند، بلکه در مقاطعی صریح و یا تلویحی از ادعاهای امارات متحده عربی حمایت کرده‌اند. روسیه و چین اخیرا به نفع امارات سمت‌گیری کردند، اما وزيران خارجه كشورهای عضو جامعه اقتصادی اروپا در سال ۱۳۷۱ و دولت آمریکا در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما آشکارا از مالکیت امارات بر جزایر سه‌گانه پشتیبانی کردند. ترکیه نیز تلویحا حامی امارات است. از این رو ایران در اعمال حاکمیتش بر جزایر سه‌گانه با تنهایی استراتژیک مواجه است.

دولت وقت ایران تفاهم با بریتانیا در مورد جزایر سه‌گانه را امضا نکرد. وزیر خارجه وقت ایران طی دو نامه، ابتدا در سال ۱۳۵۰ و در پاسخ به پانویس مورخ ۲۴ نوامبر ۱۹۷۱ وزارت خارجه و مشترک‌المنافع ابتدا پاسخ مثبت داده است و سپس، طی نامه دیگری ضمن پذیرش پانویس تفاهم اعلام می‌کند که «ایران هیچ‌گونه محدودیتی را در اجرای اقداماتی که برای امنیت جزیره لازم بداند نخواهد پذیرفت». اما طبق تفاهم‌نامه، مالکیت ایران بر جزایر تنب بزرگ و کوچک پذیرفته شده، اما در مورد ابوموسی توافق دوجانبه برای اداره مشترک وجود دارد. اگرچه مالکیت از آن ایران است، اما پرچم‌های دو کشور نصب میشود. ساکنان ابوموسی به اتباع دو کشور ایران و امارات متحده عربی تقسیم می‌شوند. اداره شهربانی با شیخ راس‌الخمیه و اداره نیروی نظامی با ایران است. درآمدهای نفتی نیز به صورت مساوی تقسیم می‌شود. اما ایران بعد از حضور دوباره عملا از اجرای تفاهم‌نامه در ابوموسی سر باز زده‌و اجازه برافراشته شدن پرچم امارات را نداده است. همان موقع اعراب غیرایرانی ساکن جزیره تنب بزرگ اخراج شدند. بعد از انقلاب نیز محدودیت‌ها بر اتباع عرب غیرایرانی ابوموسی افزایش یافت. در سال ۹۲ ایران اجازه حضور اتباع غیرشارجه‌ای امارات را نداد و خواهان دریافت ویزا و کنترل پاسپورتی شد. این موضوع باعث تشدید اعتراض کشورهای عربی شد. بنابراین اختلافات فقط در سطح مالکیت جزایر سه‌گانه نیست، بلکه نحوه اداره ابوموسی و اجرای تفاهم‌نامه ۱۹۷۱ نیز وجه دیگر اختلافات است.

ایران در ازای تجدید حاکمیت بر جزایر سه‌گانه هزینه‌های زیادی کرده و امتیازاتی داده است؛ چون پیشنهاداتی در زمینه تشکیل امارات متحده عربی با گنجاندن بحرین و قطر و تشکیل کشور بزرگی در جنوب خلیج فارس مطرح بود، یکی از دلایلی که محمدرضا شاه پهلوی واگذاری بحرین از طریق برگزاری همه‌پرسی را پذیرفت. همچنین ایران از ادعای خود بر مالکیت دبی صرف‌نظر کرد. وقتی دولت وقت بریتانیا برای نخستین بار قرارداد نفتی با خاندان مختوم به عنوان حاکمان امیرنشین دبی امضا کرد، دولت وقت ایران در زمان سلطنت رضاشاه اعتراض کرد. ادعای ایران علاوه بر اسناد تاریخی، حضور خانواده‌های ایرانی در گسترش شهر دبی و تجارت گسترده ایرانی‌ها بود که باعث شد این شهر شکل بگیرد. این موضوع آنقدر در عرصه سیاسی ایران بدیهی تصور می‌شد که روزنامه اطلاعات در بهمن ۱۳۰۶ در واکنش به ایجاد خط هوایی توسط بریتانیا در خلیج فارس به مرکزیت دبی طی سرمقاله‌ای اعتراض کرد و چنین نوشت: «بندر دوبی از بنادری است متعلق به ایران. اگر شیخ محل از ضعف چند سال پیش حکومت مرکزی ایران سوءاستفاده نموده و در بندر دوبی برای خود شخصیتی قائل شده است، مربوط به امروز نیست». دولت وقت ایران در زمان پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی در ازای تجدید مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه بیش از ۲۷ میلیون پوند استرلینگ در اختیار شیخ راس‌الخمیه قرار داد.

شیخ شارجه قبل از تفاهم ایران و بریتانیا بر سر جزایر سه‌گانه در سال ۱۹۶۹ میلادی قراردادی با شرکت آمریکایی BUTTES امضا کرده و امتیاز اکتشاف، حفاری، استخراج، حمل و نقل و فروش نفت‌خام منابع نفت‌و گاز اطراف جزیره ابوموسی را به این شرکت واگذار کرد. این شرکت سکوی “مبارک” را در اطراف جزیره ابوموسی تاسیس کرد و در طول این سال‌ها نفت استخراج و فروخته است. طبق تفاهم یادشده ایران پذیرفت که این شرکت به فعالیتش ادامه بدهد و از عواید حاصله بر اساس حق مالکانه بین دولت‌های ایران و امارات به تساوی تقسیم شود. این قرارداد در سال ۱۳۸۸ پایان یافت، اما هنوز تکلیف مالکیت تاسیسات و تجهیزات سکوی مبارک که در قلمرو سرزمینی ایران است، مشخص نیست.

* این یادداشت نظر نویسنده را منعکس می‌کند و الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.