وی با اشاره به اینکە روند موجود در ترکیه وارد مرحله‌ای جدید می‌شود، تأکید کرد: «امروز سپیده‌دم یک ترکیه بزرگ و قدرتمند در حال طلوع است. روند توسعه و پیشرفت کشور وارد مرحله جدیدی خواهد شد.»
دولت ترکیه روند جدید پس از اعلام خلع سلاح پ‌ک‌ک را پروژه “ترکیه عاری از تروریسم” می‌نامد و کردها نیز این روند را “پروسه صلح و جامعه دمکراتیک” نام‌گذاری کرده‌اند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
اردوغان در این سخنرانی، که بسیاری آن را به‌عنوان نقطه عطفی در سیاست داخلی ترکیه و رخدادی “تاریخی” توصیف کردەاند، گفت: «بلای تروریسم که ۴۷ سال بر ملت ما سایه افکنده بود، ان‌شاءالله وارد فرآیند پایان شده است. دیوار تروریسم در حال فروپاشی است.»
رئیس‌جمهور ترکیه به اشتباهات گذشته دولت‌های این کشور در برخورد با مسئله کردها نیز اشاره کرد و اظهار داشت که سیاست‌هایی مانند “قتل‌های زنجیرەای، خودروهای تورس سفید، رخدادهای زندان دیاربکر، سوزاندن و ویران کردن روستاها و ممنوعیت زبان کردی به‌جای حل مشکل، “تروریسم” را تقویت کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:خلع سلاح نمادین پ‌ک‌ک؛ آغاز صلح یا تکرار تاریخ؟
خودروهای تورس سفید به اتومبیل‌های بدون پلاک اشاره دارد که در دهه‌های ١٩٨٠ و ١٩٩٠ در ترکیه توسط نیروهای امنیتی و گروههای شبه‌نظامی وابسته به دولت استفاده می‌شدند. این خودروها نماد سرکوب دولتی و نقض حقوق بشر بودند، زیرا اغلب برای ربودن، شکنجه و قتل‌های فراقانونی فعالان سیاسی، روزنامه‌نگاران، نویسندگان، شاعران و غیرنظامیان کرد به کار می‌رفتند. این اقدامات بخشی از سیاست‌های تبعیض‌آمیز و خشونت‌بار علیه کردها بود که به تشدید درگیری‌ها و ترومای جمعی منجر شد.
اردوغان همچنین هزینه اقتصادی این درگیری را بیش از ۲ تریلیون دلار برآورد کرد و افزود که حدود ۱۰ هزار نفر از نیروهای امنیتی و ۵۰ هزار غیرنظامی در این درگیری‌ها جان خود را از دست داده‌اند. او در ادامه تأکید کرد که این درگیری‌ها نه‌تنها به از دست رفتن جان انسان‌ها منجر شده، بلکه ثبات جمهوری ترکیه را نیز تضعیف کرده بود.
رئیس‌جمهور ترکیه در ادامە با اشارە بە اقدام نمادین حزب کارگران کردستان در جهت خلع سلاح گفت کە پایان این درگیری می‌تواند تأثیرات عمیقی بر امنیت منطقه‌ای، به‌ویژه در سوریه داشته باشد. اردوغان افزود: «نه‌تنها مسائل شهروندان کرد ترکیه، بلکه مشکلات برادران کردمان در عراق و سوریه نیز برای ما مهم است و در حال مذاکره با آنها هستیم.» با این حال او دقیقا اشارە نکرد کە این مذاکرات در چه جهتی و با چه هدفی هستند.
تشکیل کمیسیون پارلمانی و گام‌های عملی برای صلح
اردوغان در سخنرانی خود تشکیل کمیسیون در پارلمان ترکیه را به‌عنوان “گام نخست” اعلام کرد و گفت: «وقتی قلب‌ها یکی شوند، مرزها از بین می‌روند. ما کمیسیونی در پارلمان ترکیه تشکیل خواهیم داد و بحث در مورد الزامات قانونی این روند را آغاز خواهیم کرد.»
وی از آک‌پارتی، حزب حرکت ملی (م‌ه‌پ) و حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (دم‌پارتی) برای تلاش‌هایشان در این زمینە تشکر کرد و افزود که این احزاب، فرآیند صلح را “با هم پیش خواهند برد و از آن محافظت خواهند کرد.”
تا کنون مشخص نیست کە کمیسیون مورد اشارە اردوغان چه وظایفی خواهد داشت، اما با توجه به صحبت‌های عبداللە اوجالان، رهبر در بند پ‌ک‌ک این کمیسیون نه تنها مسئول نظارت بر روند خلع سلاح و گذار بە سیاست دمکراتیک خواهد بود، بلکه وظیفه بررسی تغییر قانون اساسی نوین و بازتعریف قانون ترور در ترکیه را خواهد داشت.
باید توجه داشت که بر اساس قانون اساسی ترکیه (ماده ۶۶)، همه شهروندان “ترک” هستند و هویت اتنیکی کردها به رسمیت شناخته نشده است. در همین حال کردها خواستار حقوق سیاسی (خودمختاری محلی یا نوحی از خودگردانی دمکراتیک و اصلاح قوانین ضدتروریسم)، فرهنگی (به رسمیت شناختن و آموزش زبان کردی در مدارس) و اقتصادی (سرمایه‌گذاری در مناطق کردنشین برای جبران تبعیض‌های سیستماتیک) هستند.
بیشتر بخوانید: پیام تصویری اوجالان: مبارزه مسلحانه با دولت ترکیه پایان یافت
اصلاحات احتمالی می‌تواند زمینەساز بازگشت هزاران عضو حزب کارگران کردستان از کوهستان‌ها و اروپا به ترکیه و همچنین زمینەساز آزادی هزاران زندانی سیاسی کرد شود.
اردوغان با اشاره به نظارت دقیق بر فرآیند خلع سلاح گفت: «ما با توجه به حساسیت این روند، بدون آسیب رساندن به کسی، روند نهایی شدن سریع آن را تسهیل خواهیم کرد و با دقت بر تحویل سلاح‌ها نظارت خواهیم داشت.»
اردوغان در سخنرانی خود بر وحدت ملی تأکید کرد و گفت: «ترکیه و مردم پیروز شدند. ترک‌ها، کردها و عرب‌ها یعنی ۸۶ میلیون شهروند ترکیه پیروز شدند. اگر ترک، کرد و عرب یکی باشند، با هم باشند، وجود دارند. وقتی آنها تقسیم و از هم جدا می‌شوند، شکست، تحقیر و اندوه وجود دارد.»
او همچنین با اشاره به اهمیت گفت‌وگو برای حل مشکلات گفت: «برادر کرد من، مشکلی داری؟ می‌نشینیم و صحبت می‌کنیم. برادر علوی من، مشکلی داری؟ ما آن را از طریق گفت‌وگو حل خواهیم کرد. باور کنید فراوانی و برکت به سفره‌مان خواهد آمد.» اردوغان تأکید کرد که ترکیه با برادری رشد کرده، با دموکراسی قوی‌تر خواهد شد و با ثبات و امنیت، راه خود را به‌سوی آینده ادامه خواهد داد.
تردیدها و چالش‌های فرآیند صلح
قدم‌های حزب کارگران کردستان، همسو با قدم‌های محتاطانه دولت ترکیه برای حل یکی از بزرگترین مناقشه‌های نیم‌قرن اخیر این کشور، در حالی برداشته می‌شود که سایه تردید بر فرآیند صلح سنگینی می‌کند. در ماه‌های گذشته، برکناری چندین شهردار منتخب از حزب جمهوری‌خواه خلق (ج‌ه‌پ) از جمله اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول به اتهامات سیاسی جنجال‌برانگیز، نگرانی‌هایی را درباره تعهد دولت به دموکراسی و حقوق سیاسی برانگیخته است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
حزب جمهوری‌خواه خلق ضمن حمایت از حل مسئله کردها و استقبال از مذاکرات صلح با پ‌ک‌ک، نسبت به نیت‌های واقعی رجب طیب اردوغان و حزب حاکم آک‌پارتی ابراز تردید کرده و هشدار داده است که این فرآیند ممکن است به ابزاری برای تحکیم قدرت سیاسی اردوغان تبدیل شود. این حزب تأکید کرده که صلح پایدار تنها با احترام به اصول دموکراتیک، حقوق بشر و حاکمیت قانون محقق خواهد شد.
بسیاری تحلیلگران معتقدند که موفقیت این مذاکرات به اعتمادسازی متقابل، شفافیت در اقدامات دولت و تضمین مشارکت فراگیر همه گروههای سیاسی و اجتماعی بستگی دارد، در غیر این صورت خطر بازگشت به چرخه خشونت و بی‌ثباتی همچنان باقی است.
